Bloed, zweet en sluitertijd: de natuurfotograaf en zijn perfecte foto

Monitoren. Waar letten we op?

Al jaren inventariseren we einde winter de burchten in het Buurserzand. Zijn ze bewoond? Wonen er vossen of dassen? Zijn er nieuwe locaties? We letten op sleepsporen van nestmateriaal bij burchten, de aan- of afwezigheid van takken en spinnenwebben voor de ingangen, prooiresten, keutels of latrineputjes en pootafdrukken. En we gebruiken onze neus. We ruiken bij de ingang of de karakteristieke geur van de vos aanwezig is. Dat leidt nogal eens tot bijzondere foto’s 😊 Door einde winter bij daglicht op pad te gaan verstoren we minimaal.

Meer dassen, minder vossen

Voor het Buurserzand geldt dat de das het steeds beter doet en dat de aanwezigheid van vos afneemt. Vreemd, in veel media staat het andersom. Het zou natuurlijk een gebied-specifiek effect kunnen zijn. Misschien is het gebied voor de vos minder aantrekkelijk omdat er minder bodembroeders zijn? Of houdt de vos zich liever op in cultuurlandschap dan in strikte natuurterreinen? Is de das een concurrent? Het kunnen zo maar oorzaken zijn.

Monitoring én kans op mooie platen

Naast de informatie die we ophalen is het voor mij als natuurfotograaf ook de gelegenheid om te kijken of een plek mooie platen kan opleveren. Natuurlijk heb ik voor dit gebied een vergunning. Ik kijk naar de openheid van een locatie. In een dicht dennenbos fotografeert het zo moeilijk. Is er ook nog goed zicht op afstand en kan ik ongestoord ‘aanzitten’? Je wilt natuurlijk niet gezien worden door de dieren en ook zeker niet door recreanten.

De nieuwe burcht is bewoond!

Enkele jaren geleden vonden we – naast de al bekende burchten – in een steilrandje een nieuwe burcht. ‘Burcht’ was eigenlijk een groot woord, het was een uitgegraven pijp. Een jaar later waren er al drie pijpen en ook afgelopen maart bleek de activiteit hier aanzienlijk. We zagen nestmateriaal, omgewoeld zand en pootafdrukken. Bingo!

We plaatsten eerder al een wildcamera en legden zelfs in februari al een paring vast. Dat gaf extra aanwijzingen dat het hier om een kraamburcht zou kunnen gaan. De dasjes uit die paring worden pas in februari-maart 2024 geboren. De werkelijke draagtijd van de dassen bedraagt 7 weken, maar de implantatie van de bevruchte eicel vindt niet direct plaats. Dassen hebben een  uitgestelde draagtijd.

Het echte werk:  geduld hebben en niet gek worden

Ik had een kansrijke plek voor observatie en fotografie. En daar zat ik … Terwijl de muggen om je hoofd zoemen moet je proberen niet gek te worden én niet teveel te bewegen én geen lawaai te maken. De eerste aanzit in mei levert niets op. De tweede ook niet. De twijfel slaat toe. Zijn ze er wel? Ik besluit een paar weken te wachten en het later weer te proberen. De daglichtperiode is dan langer, dus wat meer fototijd….. Tussendoor gaan boswachter Paco en ik nog een keer samen aanzitten bij een andere burcht. Niets.

Poging drie, samen met de Avondvierdaagse

Begin juni onderneem ik de derde poging bij een andere burcht. Bij aankomst zakt me de moed al in de schoenen. Het blijkt de Avondvierdaagse van Haaksbergen te zijn en ze komen die avond met hun route over een pad dichtbij. Een herrie van jewelste. Wat te doen? Ik besluit toch maar om te gaan zitten. Nu ben ik er. En ze zijn toch wel een keer uitgewandeld?

Het onverwachte

Rond 20.30 uur wordt het rustig. Ik geniet van de wielewaal die in het Elzenbosje volop zingt, maar ik zie ‘m niet. En dan… gebeurt het onverwachte: om 20.45 uur zie ik beweging. Even later weer en ik zie een kop ‘boven komen’. Al gauw volgt een tweede das en dan een derde. Het zijn de jongen van dit jaar. De digitale camera maakt geluidloze opnames. Ik geniet.

De jonge dasjes ‘hobbelen’ na wat snuffelwerk rondom de pijp naar twee omgevallen bomen waar ze uitgebreid vlooien, krabben en spelen. Op een gegeven moment floepen de jonge dasjes weer in de pijp waar ze het eerst uitkwamen. Dan gebeurt er een tijdje niets. Ik denk al half en half dat de voorstelling voor deze avond erop zit. Net als ik overweeg om op te stappen zie ik rond 21.30 uur weer bovenkomen, nu al gauw gevolgd door moeder-das.

Met zijn vieren lopen ze dan weer naar de omgevallen bomen en gaan daar weer uitgebreid socializen. Ik hoor ze geluidjes maken. Dan lopen ze van me af, om na een minuut of 10 weer terug te komen. Ik vermoed dat ze water gedronken hebben in het ven. Ik kan niet meer fotograferen maar nog wel wat filmen. Ze gaan oostwaarts, en komen niet meer terug. Ik besluit stilletjes te vertrekken. Wat een heerlijk avontuur! Dat smaakt naar meer.

Poging vier met veel gekrijs en blaffende reeën

Om ‘ruis’ te beperken wacht ik een week en ga dan weer aanzitten; poging vier op deze plek. Inmiddels heb ik waarschijnlijk tientallen pogingen gedaan. Ik hield het niet bij. Dit keer de camera meegenomen die ook in de schemering nog redelijk fotografeert. De klok loopt tegen 20.45 uur, maar de dasjes komen vanavond niet om deze tijd boven. Het loopt al tegen 21.30 uur als opeens iets verderop een hoog gekrijs klinkt, het lijkt van een reekalf in nood. Zou het door een vos belaagd worden? Vrijwel direct beginnen meerdere reeën daar als reactie op te blaffen. Ik hoor alles alsof ik op de eerste rang in het theater zit. Maar ik kan niets zien door de bomen. Erheen sluipen of blijven zitten? Blijven zitten toch maar.

Het wordt weer rustig. De tijd tikt door. Je kunt ook niet twee keer geluk hebben achter elkaar, bedenk ik me. En vrijwel op datzelfde moment, om precies te zijn om 21.41 uur komt een dasje boven, nu op de dichtstbijzijnde pijp die én het beste licht nog heeft én mooi vrij ligt in mijn blikveld. Daar kwamen ze vorige keer niet uit! Het licht houdt niet over, maar ik kan er nog wel wat mee. Soms floept een dasje weer naar binnen of loopt het bos in. Moeder laat zich vanavond niet zien. Dat ze uit de voorste pijp bovenkomen en daar een tijdje rondom scharrelen, is wel een cadeautje. Om 22.30 uur vertrek ik stilletjes, omgeven door een wolk muggen, maar weer dik tevreden.

De aanhouder wint! Dankbaar voor de mooie waarnemingen…..

Bas Worm