Eeuwwandeling over de Kampina

Vroeger werd er gejaagd, gevist, landbouw bedreven, vee geweid, turf gestoken en hout geoogst. Die bedrijvigheid liet haar sporen na die je terugziet in de heidevelden, bossen en vennen en kruiden- en bloemrijke graslanden en akkers. Honderd jaar geleden verdwenen dit soort landschappen in Nederland in rap tempo. Natuurmonumenten kreeg toen de kans om een deel van de Kampina aan te kopen en zo de bijzondere natuur voor verdere ontginningen te beschermen. De natuurbescherming stond echter nog in haar kinderschoenen. Men ging er van uit dat aankoop alleen voldoende was om het blijvend te behouden. In de eeuw die volgde groeide het inzicht dat 'niets doen' leidde tot verlies van soorten. Beheer was nodig om het leefgebied van deze soorten optimaal te houden.  

Toen rond 1900 kunstmest werd uitgevonden, verloor de heide haar waarde als weidegrond en werd als 'waardeloos' gezien.  Boeren waren niet langer afhankelijk van de mest van schapen en runderen.  Een nieuw verdienmodel werd gevonden in de aanplant van naaldbossen. In de Limburgse mijnbouw was namelijk een grote behoefte aan hout. 

Gijsberg van Tienhoven, de vader van Pieter van Tienhoven (medeoprichter van Natuurmonumenten), zocht ook naar grond waarvan hij de bodem productief kon maken. Zijn oog viel op een veiling in het Grand Hotel in Boxtel, waar landgoed Kampina (287 hectare) op 3 april 1904 bij opbod werd geveild. 

Zolang de waskaarsen brandden, konden er biedingen worden gedaan. Naast Van Tienhoven waren er nog andere bieders en ze maakten er een spannende veiling van. Maar toen de kaars uitgebrand was, had Van Tienhoven het hoogste bod gedaan. Hij betaalde voor landgoed Kampina 16.554,14 gulden. 

Met deze aankoop kwam de Kampina ook in het leven van zijn zoon Piet. Hij was een financieel talent met een groen hart. Van alle natuurgebieden die hij voor Natuurmonumenten zou aankopen, was de Kampina hem het dierbaarst. In 1924 verkocht hij het familiebezit (inmiddels 400 ha.) aan Natuurmonumenten. Door aankoop van steeds nieuwe gronden groeide de Kampina. In 1942 was al ruim 1042 ha. beschermd en inmiddels is dat uitgegroeid tot ruim 1700 ha.  Pieter van Tienhoven regelde na zijn overlijden dat zijn as bijgezet zou worden op de Kampina op een verhoging met uitzicht over de Zandbergsvennen, niet ver van Huize Kampina. Je kunt hier via de Van Tienhovenroute (2,7 km) komen.

Al honderd jaar lang zorgt een team van boswachters voor de natuur van de Kampina. Toch waren zij niet altijd in staat om haar te beschermen tegen alle bedreigingen van buitenaf. Denk aan de zure regen, de watervervuiling van de Beerze, de stikstofneerslag en de verdroging door allerlei wateronttrekkingen in de omgeving. 

Vooral de natte heide had en heeft hieronder zwaar te lijden. Boswachters moesten dan ook met lede ogen aanzien dat typische heidevogels zoals korhoenders, grauwe kiekendieven, klapeksters en grutto's van de Kampina verdwenen. Hun leefgebied was te sterk achteruitgegaan . 

De laatste wulpen houden nog stand, al zijn het nog maar twee koppels. Daarom blijven we ons inzetten voor herstel en versterking van hun leefgebied. Steeds vaker samen met andere organisaties zoals waterschappen, provincie, boeren en omwonenden. 

Een mooi succesverhaal is het tegenhouden van een megastal met ruim 16.000 varkens die tegen de Kampina was gepland en voor veel extra stikstof zou zorgen. De juridische strijd duurde jaren en werd in 2022 beslecht in het voordeel van de natuur. De megastal kwam er niet. 

Vogelsoorten die je weer na zeer lange tijd afwezigheid kunt tegenkomen op de Kampina zijn de raaf en de grauwe klauwier.