Wandelroute Schaapskooi Veluwezoom, bij Rheden

Dit bijzondere gebouw is al meer dan 150 jaar oud en was vroeger een koetshuis. Vandaar de twee paardenhoofden aan de gevel. Het hoorde bij Landhuis Heuven, dat niet meer bestaat. Gelukkig is het koetshuis bewaard gebleven, net als het houten huisje iets verderop. Dat was ooit de woning van juffrouw Wurfbain, de excentrieke eigenares van het landgoed. Het houten huis is destijds als bouwpakket uit Noorwegen gekomen.

Rondom groeien vele exotische bomen en fraaie rododendrons. Je vindt er bijvoorbeeld een kornoelje (Cornus kausa) die in juni uitbundig bloeit. Opvallend zijn de hoge adelaarsvarens op de bodem. Deze verkiezen mineraalrijke maar humusarme bodems. De grond van het voetpad is okergeel. Dit komt door de aanwezige lössbodem.Links van het pad ligt het klim- en klauterpad gemaakt van boomstammen. Leuk en spannend bosparcours voor kinderen. Waar je als evenwichtskunstenaar kunt balanceren op hangbruggen, klimmen op stammetjes, en van het ene op het andere toestel verder kunt klauteren.

In dit gebouw met rieten dak – een schaapskooi - wonen Veluwse heideschapen. Schaapskooien als deze waren eigenlijk primitieve mestfabriekjes. De schapen graasden overdag op de heide en sliepen ’s nachts in de schaapskooi. Daar stonden ze op een dikke laag heideplaggen. Deze zogenaamde ‘potstal’ werd in het voorjaar leeggeschept en het mengsel van mest en plaggen werd uitgestrooid op de akkers. Tegenwoordig gebruiken we geen schapenmest meer. Natuurmonumenten zet de kudde in bij het beheer van de hei. Zonder de grazende schapen zou de hei snel dichtgroeien met gras en bomen. Neem gerust een kijkje bij de kooi. Het grootste deel van het jaar graast de kudde overdag op de hei. Maar op woensdag en zondag zijn de schapen vaak ‘thuis’.

Iets verderop liggen in een idyllisch groen dalletje twee langgerekte vijvers: de Heienbeek. Het zijn natuurlijke vijvers. Ze worden gevoed door een spreng aan de uiterste westzijde. Tot in de twintigste eeuw een drink- en wasplaats voor de schapen. Voor een knip- en scheerbeurt van de schapen leidde de herder ze de vijver in om ze te wassen.Waar de vijver breder wordt, vervolg je de wandeling via de trap omhoog, het hekje door. De wandeling gaat verder over een verharde klinkerweg. Langs deze weg vind je een aantal bijzondere kunstwerken: in 2014 veranderde Arjan Besemer stronken van beuken in ware kunstwerken. Je loopt hier door en langs statige beukenlanen van het ‘sterrenbos’. Dit jachtbos met diagonale paden - in de vorm van een ster - was onderdeel van het oudere landgoed uit 1700. Het is het enige overgebleven stijlkenmerk uit die tijd. De grote siervaas die vroeger precies het centrum markeerde, staat nu bij het graf van juffrouw Wurfbain (vlakbij het Noorse huisje).

De beukenlaan bij de schaapskooi is hier onderbroken. In 2015 waren enkele beuken erg ziek. Ze leverden gevaar op. In plaats van ze weg te halen, liet Natuurmonumenten de bomen omtoveren tot ware kunstwerken. Carver Arjan Besemer bewerkte de stammen met zijn kettingzaag. Zo ontstonden beelden van dieren uit deze omgeving.

In dit gele huis woonde vroeger de rentmeester van landgoed Heuven. Op het klokkentorentje zie je een stenen uil. Ook in de nissen naast de voordeur wonen twee stenen uilen. Niet voor niets wordt deze woning de ‘Uylenburg’ genoemd. Als de bel vroeger werd geluid, betekende dat het begin of juist het einde van de werkdag voor het personeel. De muur rechts langs de klinkerweg is de vroegere tuinmuur van het landgoed. Hierachter lagen de grote moestuin en boomgaard die groenten en het fruit leverden voor de bewoners van landgoed Heuven.

Je bent bijna aan het einde van de wandeling gekomen. Als je nog wat wilt drinken in de brasserie of een kijkje wilt nemen in het bezoekerscentrum, loop je rechtdoor. We hopen dat je hebt genoten van de wandeling. Voor meer leuke routes, zie elders op deze site, of download onze route-app (natuurmonumenten.nl/routeapp).