Boer en boswachter in gesprek: boeren met 200 Herenboeren bij Rotterdam

Deze keer gaat Natuurmonumenten langs bij boer Albert Boersen, dé boer voor 200 leden die aangesloten zijn bij Herenboeren Schiebroekse Polder, een collectief dat in hun eigen voedsel wil voorzien, met respect voor natuur en milieu. Dit doen ze in de Schiebroekse Polder, die beheert wordt samen met de boswachters van Natuurmonumenten. Albert boert tussen de mensen.

“Het mooiste is dat de stedelingen voelen dat je als boer onmisbaar bent. De bewoners omarmen je en zien de groene plek als een plus op hun leefbaarheid.”

Boerenfamilie

Waar zijn ouders van de stad naar het platteland in Friesland gingen om meer ruimte te krijgen, pakte boer Albert Boersen het andersom aan. Hij verhuisde van het platteland naar de stad, waar hij veel meer kansen ziet voor een sterke relatie tussen boer en burger.

“Ik ben opgegroeid in een klein dorpje in Friesland. Mijn ouders hadden daar een melkveebedrijf met zo’n 70 koeien. Maar zelf kwamen zij uit Amersfoort, waar mijn opa en oma een boerderij hadden. Ze vertrokken voor de ruimte naar Friesland”, vertelt boer Albert. “Mijn ouders moesten boeren op de rand van wat haalbaar was om te overleven. Mijn broer heeft het bedrijf overgenomen en nu is het in ontwikkeling naar een mooi kringloopbedrijf waarbij mest wordt uitgereden over het land en voedsel – uitgezonderd krachtvoer – zoveel mogelijk op eigen grond geteeld wordt.“

Boeren in drukbevolkt gebied

Terwijl zijn ouders vertrokken voor de ruimte, zag boer Albert júist de potentie in de drukbevolkte gebieden. “Je staat in de noordelijke provincies toch minder in verbinding met de maatschappij, omdat er simpelweg minder mensen wonen. Het is ook in de boerenwereld een andere mindset. Veel boeren zullen denken: die stad pikt alleen maar land in. Maar de stad dichtbij kan ook je verdienmodel versterken.”

En toen ging Albert voor de job bij Herenboeren Schiebroekse Polder. Waarom? “Alles kwam hier voor mij samen, de verbinding stad & land, boer & burger en producent & afnemer, ik vind het mateloos fascinerend! Het brengt ook uitdagingen met zich mee. Ik moest ineens akkers gaan bewerken. En dat was wel even wennen, want juist van koeien weet ik veel en die hebben we hier  (nog) niet.”

Natuur en landbouw

De Schiebroekse Polder ligt tussen Berkel & Rodenrijs en Rotterdam. Op dit moment wordt de polder nog ingericht. Ook met de aanleg van de A13/A16 naast de deur, lijkt het nu een groot niemandsland. Maar met de nieuwe invulling van de Schiebroekse Polder - natuur, landbouw én recreatie zoals het Polderpad - wordt dit een fijne plek om te vertoeven.

De Herenboeren bewerken de grond in de polder op natuurlijke wijze, onder regie en met hulp van de boswachters van Natuurmonumenten. Van een deel van de akkers halen de Herenboeren geen oogst af; hier krijgt zeldzame akkerflora de ruimte om te bloeien of mogen vogels eten van de zaden.

De samenwerking met Natuurmonumenten en boswachter Maurice Kruk verloopt goed.

“Je merkt heel erg dat je andere belangen hebt. Deze bespreken we open en daar wordt een passende oplossing voor gezocht. Zo krijg je begrip voor elkaar, en dat is heel belangrijk!”

In het zomerseizoen krijgt Albert ook hulp van de vrijwilligers bij het zaaien, poten en schoffelen. “Met vrijwilligers werken is heel leuk, je ziet dat mensen ontzettend veel leren. Soms gaat er iets mis, dan wordt er een verkeerde strook geschoffeld. Wanneer je een normale boer bent, kun je dit echt niet permitteren. Hier is het anders”, legt boer Albert uit.

Divers gezelschap

Een ander verschil met het ‘traditionele’ boeren is dat communicatie hier erg belangrijk is. “Waar een ‘normale’ boer zich veel meer begeeft in een kliek van hetzelfde type mensen, werken we hier in een ontzettend divers gezelschap. De reden om aan te sluiten bij Herenboeren is voor iedereen anders. De een doet het voor de natuur, de ander omdat ze het belangrijk vinden dat hun kinderen weten waar het voedsel vandaan komt, óf omdat ze zelf opgegroeid zijn op de boerderij en dit graag weer willen ervaren. Maar de leden hebben 1 gemeenschappelijke deler, en dat is dat ze geïnteresseerd zijn in voedsel.”

Met het seizoen eten

Boer Albert vind het mooi om te zien dat de mensen zo ontzettend veel leren. “Toen we startten maakten we een lijst met gewenste groenten en fruit. Avocado’s en mango’s stonden ook op die lijst. Daar hebben we helaas niet helemaal het klimaat voor”, grinnikt Albert. “Vaak zeggen mensen ‘ik wil met het seizoen eten’, totdat ze erachter komen dat er in de winter een stuk minder variatie is. Je kunt nog steeds lekker eten, maar je moet er wel je best voor doen. Je merkt ook dat dieren anders bekeken worden, als een individu. Dit levert mooie gesprekken op die altijd op een respectvolle manier gevoerd worden.”

Respect voor het dier

Dieren die Albert op dit moment heeft rondlopen zijn varkens en kippen. Vorig jaar hadden de Herenboeren 8 varkens. Deze zijn inmiddels naar de slacht gegaan en nu lopen er 18 rond. “De varkens houden we bewust anoniem, we geven ze geen naam of iets dergelijks. Ze krijgen veel verzorging en aandacht. En je ziet dat leden het eten van vlees meer waarderen. Ik merk het ook aan mezelf."

"Je denkt zo goed na wanneer je een stuk vlees eet; de vleesconsumptie neemt vanzelf af. Eigenlijk een beetje naar de mate zoals vroeger, toen onze voorouders maar 1x per week vlees aten. Ik koop bijna nooit meer vlees in de supermarkt.”

Eeuwig zonde en zelfs boos kan Albert wel worden als mensen eten weggooien. “Over het hele proces besteden we zo veel zorg aan de varkens of het telen van een wortel. En dan in die laatste stap in de keten, wanneer zelfs het gas al verbruikt is om iets klaar te maken, blijkt al het werk voor niets geweest te zijn.”

Bubbeltje

We betalen minder voor voedsel dan ooit. In de jaren ’70 besteedden we 25% van ons maandinkomen aan voedsel, nu is dan nog zo’n 8%. “En het is allemaal verbonden, hoe gezonder je eet, heeft weer weerslag op de gezondheidszorg. Van mij mogen ze de BTW op groenten direct weer verlagen naar 6%! Want eerlijk is eerlijk: we zitten hier wel in een fijn bubbeltje. De leden kunnen het betalen, maar als je het niet breed hebt en je bent aan het overleven, dan snap ik dat je niet met deze manier met voedsel bezig bent”, benadrukt Albert.

Waardering voor het werk

Door mee te draaien op de boerderij, zien veel leden hoe complex de landbouw is. “Wanneer je in de stad een moestuin hebt, heb je veel minder ziekten, plagen en predatie. Misschien een paar slakken. Hier heb je hele andere invloeden en die zien mensen weleens over het hoofd. Je krijgt hier als boer zijnde meer waardering voor je werk.” Een mooie anekdote die boer Albert vertelt, is: “Pas kwam een lid naar mij toe. De worteltjes waren volgroeid, maar helemaal krom en ze zagen er anders uit dan de wortels in de supermarkt. Ze vroegen aan mij hoe dit kon. Ik vertelde ze: Als je nu al weet hoeveel moeite wij erin hebben gestoken, hoeveel moeite heeft die boer die aan de supermarkt levert er wel niet in gestoken?!”

Volop in ontwikkeling

De polder is volop in ontwikkeling. Nu komt er nog niet veel van het land af. Boer Albert vertelt: “We hebben eieren van 220 kippen. De sla op het land wordt op het moment massaal opgegeten door de hazen als we het niet zouden beschermen. Je ziet dat de ontwikkelingen in het gebied, zoals de aanleg van de A13/A16, zorgt dat het leefgebied van de hazen afneemt. Ze worden ze als het ware hier naartoe geleid. Pas telde ik op 1 stuk 17 hazen! Dat is echt ongekend. Maar ook dit soort dilemma’s zijn goed om met de leden te bespreken.” Albert is verantwoordelijk voor voldoende voedsel voor de leden. En alle besluiten die hij neemt, moeten ook gedragen worden door de leden, Natuurmonumenten en Gemeente Rotterdam. “Ik heb deze kwestie daarom voorgelegd, zodat ze weten welke uitdagingen er zijn, hoe kwetsbaar je bent en ook voor een stuk bewustwording. Bij de uitgifte komt de boodschap dat er minder slakroppen zijn dan minder onverwacht.”

"Dit soort dilemma’s zijn goed om met de leden te bespreken.”

Geluksmomentjes

Wat zijn jouw geluksmomentjes tijdens het werk? “Ik vind het geweldig dat we nu een aantal kievitsnesten op het land hebben. Pas zag ik ook een kievitje lopen en op een andere plek twee kuikentjes. Dan weet je het waar je het voor doet. Zo gaaf! Ik denk dat het hier over 2/3 jaar ontzettend mooi is. Een kroon op het werk zou toch wel zijn als de grutto hier te horen is. Hoewel het gebied niet geschikt is voor onze nationale vogel. Ik vind het zo’n mooie vogel!”

Samenwerking boer en boswachter

De samenwerking tussen boer en boswachter verloopt vaak wel, maar niet altijd even soepel. Wanneer boswachter en boer elkaar beter leren kennen, hebben ze ook beter oog voor elkaars belangen, zoals het runnen van een gezond bedrijf en het verhogen van natuur in het boerenland.

Dat is hard nodig. De biodiversiteit in het landelijk gebied holt achteruit. Een toekomstbestendig boerenbedrijf runnen, is een hele uitdaging. Alleen met de inzet van heel veel boeren, consumenten en andere betrokkenen kunnen we het tij keren. In Midden-Delfland en op het Rotterdams platteland liggen er kansen om de omstandigheden voor de natuur én voor de boer te verbeteren. 

Meer gesprekken tussen boer en boswachter lezen?

Meer weten over natuurinclusieve landbouw in heel Nederland?

Rotterdam de boer op!

Of kijk hier voor meer informatie over het onlangs gestarte 'Rotterdam de boer op!'. In dit droomproject werkt een coalitie van 19 partijen - dankzij een bijdrage van 5 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij - samen aan meer biodiversiteit op het platteland, eerlijk geproduceerd regionaal eten en een gezonde bedrijfsvoering voor boeren.

LIFE All4biodiversity: verdienmodellen voor de natuur

Boswachters van Natuurmonumenten en boeren in Midden-Delfland werken mee in het nieuwe programma 'All4biodiversity'. Hierin werken vijf provincies, twee ministeries, natuur- en landbouworganisaties en de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel samen om de biodiversiteit van Natura2000-gebieden te verhogen en sluitende verdienmodellen te ontwikkelen. De provincie Zuid-Holland leidt het programma dat mogelijk wordt gemaakt door een bijdrage uit het Europese LIFE IP fonds.