Handhaver in de natuur

Je bent een groene boa. Wat houdt dat in?

“In Nederland zijn er zes verschillende typen boa's. Die zijn ingedeeld in domeinen. De groene boa’s vallen in domein 2. Die zijn bevoegd om te handhaven op diverse wetgeving, zoals het Wetboek van Strafrecht, de Omgevingswet en de Wet op de economische delicten.”

In welke natuurgebieden werk je?

“Voornamelijk in de Utrechtse gebieden van Natuurmonumenten, zoals landgoed Haarzuilens, de Kaapse Bossen en Eemland. Maar soms assisteer ik ook in gebieden van anderen. Tijdens mijn dienst sta ik via mijn portofoon in contact met de meldkamer van de politie en met andere groene boa’s uit de provincie, zodat we bij calamiteiten en delicten kunnen samenwerken. Samenwerken doen we overigens op vaste basis. Als boa bij Natuurmonumenten mag je ’s avonds namelijk niet alleen op pad en daarom draai ik ook diensten met Staatsbosbeheer en de Regionale Uitvoeringsdienst Utrecht (RUD). Dankzij een convenant dat onder onze samenwerking ligt, zijn we bevoegd om in elkaars gebieden toezicht te houden en te handhaven.” 

Hoe ziet voor jou een gemiddelde werkdag eruit?

“Anders dan veel andere functies binnen Natuurmonumenten zijn boa’s vrijwel altijd buiten te vinden. Dat is een heel directe manier van natuur beschermen. Ik denk dat ik 80% van mijn werk in het veld ben en 20% in overleg of zaken aan het uitwerken.”

Wat kom je zoal tegen?

“Tijdens mijn dienst ben ik op zoek naar alles dat niet klopt. Denk bijvoorbeeld aan een toegangsbord dat ontbreekt, lachgasflessen die zijn gedumpt, omgevallen bomen op de weg die tot gevaarlijke situaties leiden, maar ook bijvoorbeeld vermeende prostitutie in onze gebieden. Afhankelijk van wat ik aantref en de complexiteit daarvan, onderneem ik actie.”

Maak je wel eens gevaarlijke situaties mee?

“Heel spannend of gevaarlijk wordt het meestal niet, maar je moet wel voorbereid en alert zijn op die ene keer dat het niet goed gaat. Het komt voor dat mensen die een boete krijgen willen weglopen of zelfs dreigen. Daarbij schatten ze natuurlijk ook het risico in. Daar helpt onze professionele uitstraling en het dragen van onze geweldsmiddelen (handboeien, wapenstok, pepperspray) erg aan bij."

Welke overtredingen komen het meeste voor in natuurgebieden?

“In onze natuurgebieden gelden grofweg drie toegangsregels: verboden toegang tussen zonsondergang en zonsopgang, de honden aanlijnplicht en op de paden blijven. Per jaar schrijf ik zo’n 150 tot 200 bekeuringen uit. Met stip op één staat loslopende honden op plekken waar dat niet is toegestaan. Aangezien het hierbij vrijwel altijd om hondenbezitters gaat die zelf uit de buurt komen, en die de regels dus prima kennen, sla ik waarschuwen over en schrijf ik hiervoor altijd een proces-verbaal uit (€ 119,-). Wilde dieren verdienen bescherming.”

Het broedseizoen begint 15 maart. Is dat een extra drukke tijd voor jou?

“Niet anders dan de rest van het jaar. Er zijn in het voorjaar natuurlijk wel veel jonge dieren die minder weerbaar zijn, zoals reekalfjes. Handhaving van de rust is voor hen heel belangrijk. Maar dat geldt ook in de winter, als de reeën in winterrust verkeren. Verstoring kost ze dan extra veel energie. Toezicht blijft dan ook het hele jaar nodig.”

Je kan niet alles zien. Wat doe je om de pakkans te vergoten?

“Ik bouw heel bewust een sterk lokaal netwerk. Dit doe ik door mensen vriendelijk te begroeten – ik hanteer het ‘smile en wave principe’ – en door veel in gesprek te gaan. Doordat mensen mij hierdoor kennen en weten hoe ze mij kunnen bereiken, word ik vaak getipt als ergens iets niet in de haak is. Ook deel ik mijn dagen gevarieerd in, zodat men geen patroon ontdekt in hoe ik mijn dag indeel en ik mensen dus kan verrassen.” 

Komt stroperij nog voor?

“Zeker. In de klassieke zin voor consumptie, deels ook door nieuwe Nederlanders die dat vanuit hun oorspronkelijke land zo gewend zijn. Maar er zijn ook stropers die het voor de sport doen. Die jagen bijvoorbeeld met honden op hazen en filmen dat. Andere mensen kunnen daar op gokken, bijvoorbeeld hoe snel een prooi wordt gepakt. Gelukkig hebben we onlangs een stroper op heterdaad gepakt, na een halfjaar voorbereiding en samenwerking met o.a. de RUD, het milieu- en rechercheteam van de politie en de gemeente Soest en Baarn. Dit deden we in het holst van de nacht met behulp van een drone en warmtecamera’s. De kans acht ik klein dat hij daadwerkelijk 6 jaar de gevangenis in gaat – de maximale straf die hierop staat – maar dat hij een hoge geldboete krijgt lijkt me zeker. Ook hebben we zijn spullen in beslag genomen.”

Vind je wel eens drugsafval?

“We hebben wel eens gedumpt hennepafval gevonden, een berg planten met tuinaarde. Maar gelukkig zijn we verder de dans nog ontsprongen. Van andere terreinbeheerders weet ik wel dat het helaas regelmatig voorkomt.”

Soms worden ook daklozen of verwarde mensen in de natuur aangetroffen. Kom je die wel eens tegen?

“Zeker. Soms verblijven ze in een tent, soms slapen ze onder een brug. Meestal schakelen we dan partners in die beter zijn toegerust voor de opvang. Het is wel de bedoeling dat ze het gebied verlaten, anders is het hek van de dam.”

De maatschappij verandert. Hoe blijf je als groene boa up-to-date?

“Voor het behalen en behouden van de BOA-akte heb je de cursus basisbekwaamheid BOA nodig en doe je jaarlijks je PHB (Permanente Her- en Bijscholing), zodat je de inhoudelijke kennis op peil blijft. Daarnaast doe je elk jaar je RTGB-training (Regeling Toetsing Geweldsbeheersing) en examen. Dit examen doe je bij de politie en hiervoor leer je wanneer en hoe je het juiste geweldsmiddel proportioneel inzet. Daarnaast is er elk jaar een casusdag. Die organiseren we voor alle groene boa’s uit de provincie Utrecht, samen met o.a. de provincie Utrecht, de Regionale Uitvoeringsdienst Utrecht, de politie en verschillende gemeenten. Het is altijd een interessante dag waarop we met elkaar casussen oefenen en bespreken.”

Zijn er volgens jou voldoende boa’s in Nederland?

“Aan de ene kant er nooit genoeg toezicht zijn. Je kan immers niet alles in de gaten houden. Aan de andere kant is het in mijn werkgebied redelijk goed op orde. Ik weet wel dat op andere plekken veel te weinig boa-inzet is. Soms doen mensen het erbij, naast andere taken. Zelf geloof ik juist in fulltime boa’s. Het is echt een vak, niet iets wat je er even naast doet.”

Meer weten over het werk van boa's bij Natuurmonumenten? Bekijk hieronder de video met boa-boswachter Jordi Frowijn in het Bergherbos.