Natuur is basis van ons geluk en economie
Driehonderdtwee miljard euro werd op Prinsjesdag verdeeld. Van die driehonderdtwee miljard Euro werd 133 miljoen Euro vrijgemaakt voor natuur en biodiversiteit. Dat is nul-komma-nul-vier procent van de totale rijksbegroting. Nu kan ik op de barricaden gaan en roepen om meer geld voor natuur, maar het is onzin om de waarde van natuur uit te willen drukken in harde munten. In de stikstofdiscussie worden natuur en economie vaak lijnrecht tegen over elkaar geplaatst: alsof investeringen in het een, automatisch schade betekent aan het ander. Het tegendeel is waar. Als onze natuur gezond is en we haar op waarde weten te schatten, plukt de economie daar (ook) de vruchten van.
Het is hoopgevend dat in de Miljoenennota het natuurlijk kapitaal wordt geroemd als de basis voor welvaart en welzijn. En dat ecosystemen moeten worden beschermd en behouden. Als je het mij vraagt: ze verdient een bescherming waarbij de beveiliging van het befaamde koffertje verbleekt. Ons landschap is ons thuis. Bodem, water en lucht zijn ons wérkelijke kapitaal.
Honderden studies wijzen ons op de maatschappelijke waarde van natuur. Voor gezondheid, welzijn, ‘nature-based-solutions’. Maar ook voor de economie: een goed vestigingsklimaat heeft niet alleen te maken met gunstige belastingregels; een groene en gezonde leef- en werkomgeving is randvoorwaardelijk voor bedrijven én hun medewerkers om tot bloei te komen. Het PBL rekende door wat het ‘welzijnsverlies’ is als we blijven vervuilen, blijven uitstoten. De totale schade komt uit op een onthutsend bedrag van 31 miljard Euro. Dat is dramatisch, maar positiever bezien is het ook een onderschrijving van de noodzaak van ons werk. En het gaat dan niet om het redden van dat ene heideblauwtje of die ene kamsalamander. Het gaat om het creëren en behouden van een gezonde leefomgeving voor ons allemaal. Dat wil toch iedereen?
Maar ondertussen wordt onze afstand tot de natuur groter en groter. Natuur lijkt vooral lastig te zijn. Je hoeft er het komkommernieuws maar op na te slaan. ‘Monsterwespen,’ een bijtende snoek, de eikenprocessierups, de wolf, de teek, het mediterraan draaigatje; we zijn al die vervelende beestjes liever kwijt dan rijk. Die trend is niet verwonderlijk: we komen steeds minder buiten. En hoe minder we buiten komen, hoe minder binding we voelen met natuur. En dus: hoe minder we geneigd zijn haar te beschermen.
Wereldwijd onderzoek wees uit dat kinderen inmiddels minder vrije tijd buiten doorbrengen dan gedetineerden: vier tot zeven minuten per dag. Een ander onderzoek claimt dat kinderen tussen 11 en 14 jaar oud gemiddeld 12 uur per dag achter een scherm doorbrengen. Het lijkt misschien logisch om kinderen te willen beschermen tegen die grote boze buitenwereld, maar we brengen ze nóg meer in gevaar door ze binnen te houden. Kinderen die minder buiten zijn, lopen meer risico op angststoornissen, overgewicht, verminderde hersenontwikkeling en: een ongelukkiger leven. Voor volwassenen geldt hetzelfde en ook zij komen steeds minder buiten; de gemiddelde Amerikaan zit 95% van zijn leven binnen. Door al dat binnenzitten komt onze gezondheid in gevaar.
Het is bewezen dat minimaal twee uur per week in de natuur gelukkiger maakt. Driekwart van de Nederlanders haalt die norm niet. Buitenzijn stimuleert de verbeelding en creativiteit. Het vermindert stress, het leert je te vertrouwen op jezelf en het maakt je sterker en fitter. Naar buiten gaan is het is het begin van (her)waardering van ons grootste kapitaal. En dus het begin van bescherming ervan, inclusief die lastige wespen, rupsen en wolven.
En eenmaal buiten zien we ook al die éxtra kansen die de natuur biedt. Want voor vrijwel alle problemen van deze tijd heeft de natuur een oplossing. Natuurgebieden houden water vast in tijden van droogte, groene daken en muren in steden zorgen voor koelte in tijden van hitte en zuiveren de lucht. Natuur - niet alleen bossen, maar ook veen- en moerasgebieden - leggen enorme hoeveelheden CO2 vast. Rivieren die de ruimte krijgen voorkomen dat steden onderlopen na een hoosbui. En die lastige wespen – en andere insecten – hebben we toch écht nodig voor het bestuiven van onze gewassen.
Natuur staat onze economische ontwikkeling niet in de weg. Integendeel. Natuur is de basis voor een gezonde, vitale en veerkrachtige economie. Natuur en landschap zijn als lijm die alle aspecten van onze samenleving en economie met elkaar verbindt. Daar is gelukkig steeds meer oog voor: kringlooplandbouw, ‘nature based solutions’. Dat is de weg voorwaarts.
Marc van den Tweel
Directeur Vereniging Natuurmonumenten
