Wandelroute 16 km Hackfort, vlakbij Vorden

Verderop langs de route, na het hondenlosloopgebied, zie je dat de eiken langs het pad flink begroeid zijn met klimop. In het najaar komen veel bijen en andere insecten snoepen van de nectar en het stuifmeel van de bloeiende klimop. In de winter zijn de zwarte bessen voedsel voor veel vogels. Er zijn ook plekken op landgoed Hackfort waar de klimop juist van de eiken wordt weggehaald. Met name langs verkeerswegen waar bomen vaak worden gecontroleerd. Door klimop zou je soms beschadigingen van de stam niet kunnen zien.

Op landgoed Hackfort wandel je in een typisch Achterhoeks landschap. Het is kleinschalig en vol afwisseling, met weilanden, hakhoutbosjes en eikensingels die de kleine akkers omzomen. Deze akkers, oude essen of ook wel kampen genoemd, hebben een bolle vorm en liggen duidelijk hoger dan het pad. Je ziet ze hier langs de route. Doordat boeren eeuwenlang schapenmest met heideplaggen op de akkers aanbrachten, kwamen deze akkers of essen hoger te liggen. Ze werden vooral aangelegd op dekzandkopjes: kleine, door natuurlijke omstandigheden gevormde heuveltjes, dei van nature al één tot vijf meter boven het omringende gebied uitstaken. 

Je steekt tweemaal de Veengoot over. Dit is voor het grootste deel een gegraven geul. Tussen 1926 en 1940 werd deze nog gedeeltelijk uitgediept en rechtgetrokken. Dit gebeurde in het kader van een werkverschaffingsproject en het had tot doel om wateroverlast en overstromingen in het gebied tegen te gaan. Behalve de Veengoot werd toendertijd ook de Baakse Beek uitgediept.

Inmiddels heeft de natuur sterk te lijden onder verdroging en neemt het waterschap allerlei maatregelen om het water juist langer vast te houden in het gebied. Op verschillende plekken in de Veengoot zie je nu stuwen die er voor moeten zorgen dat het water langer wordt vastgehouden.  

Aan de linkerkant van het pad zie je in het weiland een drinkpoel liggen. Vroeger waren er veel van dit soort poelen, maar deze raakten in de loop der jaren steeds vaker vervangen door zogenaamde weidepompen; dit zijn een soort zelfbedieningskranen voor het vee. De oorspronkelijke drinkpoelen werden gedempt - vaak met huisafval.

Vanaf de jaren ’80 van de vorige eeuw heeft Natuurmonumenten weer een aantal poelen opengemaakt. Ze werden leeggeschept en het afval werd afgevoerd. Deze ontwikkeling is van levensbelang voor amfibieën. Soorten als de bruine en groene kikker, de gewone pad en de water- en kamsalamander leggen hier hun eitjes. Nu hoor je in het voorjaar en de zomer vaak weer het zachte gekwaak van padden.

Aangekomen bij routepaal C49 kun je linksaf naar het café in Wichmond. Voor het vervolg van de route blijf je de blauwe pijlen volgen.  

Landgoed Suideras grenst al zo´n vijf eeuwen aan Hackfort. In 1662 werd het landgoed omschreven als een ‘plaisante havesaete’. Een havezate is een versterkt huis, hof of hoeve. In de 17e eeuw moest je een havezate bezitten om lid te mogen worden van een ridderschap.

In tegenstelling tot landgoed Hackfort, dat steeds binnen één familie is gebleven, veranderde landgoed Suideras regelmatig van eigenaar - meestal vanwege geldgebrek. Er woonden bekende geslachten als Van Suderaes, Van Goltstein, Van Eck, Van Heeckeren en Ruys de Beerenbrouck. Het huidige landhuis werd eind 19e eeuw gebouwd. Het is in particulier bezit van de erven Van Nispen tot Sevenaer-Ruysch de Beerenbrouck.

De directe omgeving van het huis is niet toegankelijk. Daar waar het pad overgaat in een klinkerweg kom je het landgoed Hackfort weer binnen. 

Direct naast de parkeerplaats zie je een gebouwtje. Het is een dorsmolenhuisje. Het werd gebouwd in opdracht van de ‘Coöperatieve Vereeniging Onderlinge Stoomdorserij Hackfort en Omstreken’. Deze vereniging beheerde een gemeenschappelijke dorsmolen. Buiten het dorsseizoen werd de molen gestald in deze schuur. In de nazomer trokken de machinist, in de volksmond 'dorskeerl' genoemd, en de zogenaamde inlegger met de dorsmachine langs de boerderijen om daar het geoogste graan te dorsen.

Natuurmonumenten restaureerde de schuur met steun van de Maatschappij voor den Werkenden Stand Amsterdam. Op zondag is de deur open en kun je een kijkje nemen in de schuur. De dorsmolen die er nu staat opgesteld heeft Natuurmonumenten te leen van het Frysk Lanbou Museum. De oorspronkelijke dorsmolen van Hackfort bestaat niet meer, de molen op de foto is van elders.

De watermolen van Hackfort dateert uit 1700. De molen is iedere zaterdag in bedrijf dankzij een groep vrijwillige molenaars. Mits er voldoende water in de beek staat. Meestal wordt er graan gemalen, maar de molenaars kunnen de molen ook ombouwen tot zaagmolen. Zo konden de bewoners van Hackfort hun kachelhout laten zagen.

De molen wordt aangedreven door het water uit de Baakse beek. Toen Natuurmonumenten in 1981 per legaat eigenaar werd van Hackfort kwam daarmee ook de molen in haar bezit. De molen stond toen al jarenlang stil, het gebouw en het rad waren in slechte staat. Bovendien was het waterniveau van de Baakse Beek te laag om de molen aan te kunnen drijven. In 1998 kreeg de molen een nieuw rad en nieuwe molenstenen. Toen ook het Waterschap Rijn en IJssel maatregelen nam en een stuw in de beek plaatste om het waterpeil te kunnen reguleren, kon de molen weer draaien.

Links zie je het indrukwekkende kasteel Hackfort. De oudste vermelding dateert uit de 14e eeuw, het 'Goet to Hacvorte' was toen niet meer dan een versterkte woontoren.   

Twee stoere torens herinneren aan de burcht waar Hackfort later tot uitgroeide, compleet met poortgebouw en slotgracht. De huidige vorm van het kasteel is van later datum. In het gebouw rechts van het kasteel bevonden zich vroeger de tuinmanswoning, oranjerie en het koetshuis. Nu vind je er nu een brasserie, de Keuken van Hackfort.

Eeuwenlang was het kasteel in bezit van de adellijke families Van Hackfort en Van Westerholt. Hun portretten sieren nog de muren van de concertkamer van het kasteel. De laatste telgen uit de adellijke families waren barond Arend en zijn vier zusters, de freules Emma, Clara, Zus en Sannie. Ze bleven alle vijf kinderloos. Toen de laatste barones in 1981 overleed, kreeg Natuurmonumenten het landgoed. Daarbij bepaalden zij dat het landgoed met al zijn landerijen en boerderijen één geheel moest blijven. Eén zaal in het kasteel moest beschikbaar blijven voor culturele evenementen voor de bevolking van Vorden. Dat gebeurt in de huidige Van Westerholtzaal, die kan worden afgehuurd. In het kasteel bevindt zich nu een 4-tal vakantie appartementen.

In de Keuken van Hackfort kun je heerlijk en eerlijk eten. Veel van de producten die worden gebruikt in de keuken komen vers uit de naastgelegen moestuin, de Hof van Hackfort. Puur genieten dus! Deze historische moestuin leverde ooit de groenten, fruit en bloemen voor de adellijke kasteelbewoners. Natuurmonumenten heeft de tuin in haar oude glorie hersteld. Er groeien (bijna) vergeten groentensoorten als aardpeer, snijbiet en kardoen. Tussen de groenten groeit een rijke verzameling aan keukenkruiden en kleurige bloemen. Een groep vrijwilligers onderhoudt de Hof van Hackfort en is in het seizoen aanwezig op dinsdag, woensdag en donderdag om tekst en uitleg te geven. Daar hoef je als bezoeker echter niet op te wachten, want je kunt de prachtig aangelegde tuin elke dag bezoeken. Loop je iets verder dan zie je achter de herstelde tuinschuur het vijvertheater liggen, geschikt voor zomerse openluchtconcerten. 

De appartementen zijn de huur via Buitenlevenvakanties.nl, voor het huren van de zaal kun je contact opnemen met de Keuken van Hackfort 

Twee van de historische boerderijen op het landgoed werden verbouwd tot woonboerderij voor zorginstelling Urtica de Vijfsprong: ’t Hofhuis en de Hoogkamp. Urtica de Vijfsprong en andere biologische boerderijen verbouwen graansoorten zoals gerst, haver en rogge. Ze doen dat op een natuurvriendelijke manier. Daardoor zie je ‘s zomers klaprozen, korenbloemen, kamille en akkerviooltjes de akkers opfleuren. Dit trekt op zijn beurt weer allerlei akkervogels aan. Je ziet en hoort hier soorten zoals de geelgors, groenling en soms patrijzen. De geelgors is er het hele jaar door en broedt in de omgeving. Hij is herkenbaar aan het deuntje dat wel wat lijkt op de eerste tonen van de bekende 5e symfonie van Beethoven.

Deze weilanden worden op een natuurvriendelijke manier beheerd. Elk detail is belangrijk!. Zo zul je hier weinig creosoot-palen tegenkomen; hekpalen die met een teerproduct zijn behandeld. De rasterpalen rondom deze weilanden zijn vaak gemaakt van onbehandeld hardhout uit de omgeving, zoals eiken- of kastanjehout. De palen hebben ook een functie als nestelplaats voor wilde bijen en wespen. Deze insecten leggen hun eitjes in scheuren, spleten en oude boorgangen van kevers. Bij de graslandpercelen die Natuurmonumenten beheert komt de opbrengst op de tweede plaats. Bestrijdingsmiddelen worden niet gebruikt en de bemesting is beperkt. Zo ontstaan hooilanden vol bloemen, die vlinders en andere insecten aantrekken.

Je bent bijna aan het einde van de wandeling gekomen. Je kunt even op adem komen bij een van de horeca-gelegenheden verderop langs de winkelstraat. De route voert je vanaf dit punt terug naar het station.

Wij hopen dat je een plezierige wandeling hebt gehad en zien je graag terug in een van onze natuurgebieden.