Landschap De Wieden is ‘complexe optelsom van sporen uit het verleden’

“Genoeg stof voor een cyclus van 27 lezingen”, glimlacht Purmer bij het begin van zijn betoog. Michiel Purmer, werkzaam als beleidsmedewerker bij Natuurmonumenten. Een voordracht van twee uur noopt hem tot het aantrekken van zevenmijlslaarzen. Daarmee legt hij de historie van het gebied uit waarin Natuurmonumenten in 1934 de eerste aankoop deed. Met de Bakkerskooi deed de vereniging haar entree in wat nu Nationaal Park Weerribben-Wieden is.

Prehistorie

“Een natuurbeheerder is ook meteen beheerder van cultuurhistorie”, stelt Purmer. Nederlandse natuur, zeker in De Wieden, is immers vaak ontstaan door mensenhanden. Vandaar dat Natuurmonumenten ook steeds meer waarde hecht aan cultuurhistorie. En die is in De Wieden nogal gelaagd. “Dit is mijn trots”, zegt Purmer bijvoorbeeld als hij een gereedschapje laat zien waarmee vuurstenen werden geslepen. “Gevonden in De Wieden en dat betekent dat hier in de prehistorie al mensen woonden.”

Middeleeuwen

Ook uit de Middeleeuwen zijn nog volop sporen te vinden. De Barsbekerbinnenpolder heeft nog steeds het verkavelingspatroon uit die periode. “En op deze kaart zie je dat hier ooit oude kreken liepen”, toont Purmer een van zijn vele grafische ondersteuningen. In de latere eeuwen begon het grote ontvenen van De Wieden. Turf was belangrijk voor de industrie in de Gouden Eeuw en wat dat betreft was het gebied één van de goudmijnen. Met alle gevolgen vandien die desondanks het landschap vormden tot het plassengebied van nu. “Dat is eigenlijk ontstaan door een ecologische ramp”, noemt Purmer dat.

Uniek in Nederland

Met de rietcultuur en visserij veranderde het landschap nog eens. Dat alles maakt De Wieden tot het unieke gebied. Volgens Purmer zijn er in Nederland nauwelijks soortgelijke regio’s waarin zoveel sporen uit het verleden zichtbaar zijn. Hij stond ook stil bij de cultuurhistorische waarde van eendenkooien. De rust rondom zo’n kooi wordt nog steeds gewaarborgd door het Middeleeuwse afpalingsrecht. “Dat is een behoorlijk hard recht. Een aantal jaren geleden oordeelde de rechter bijvoorbeeld nog dat een snelweg niet langs een eendenkooi mocht worden aangelegd.”

Verhaal van De Wieden zichtbaar

Fotograaf: Rene KosterBron: NatuurmonumentenDe Wieden zit vol met cultuurhistorische waardevolle plekken. Purmer noemt bijvoorbeeld de oude Beulakerweg die nu als een soort verhoging in het landschap ligt. “We zijn al die plekken nu aan het inventariseren, analyseren en waarderen. Uiteindelijk willen we die locaties meer zichtbaar maken. We moeten het verhaal van De Wieden veel meer onder de aandacht brengen.”Zelf cultuur en natuur ontdekken in De Wieden

Vaar eens mee naar de eendenkooi of naar de oudste aalscholverkolonie van Nederland. Ervaar hoe cultuur en natuur nauw verweven zijn in De Wieden.

Kijk bij de activiteiten voor een actueel overzicht

Waterlelie (Nymphaea spec.) - Norger Esdorpenlandschap, Norg, Noord-Drenthe, Drenthe, Nederland, Europa

Fotograaf: Geurt Besselink

Bron: Natuurmonumenten