Ga direct naar inhoud
Terug

Historische groene fietsroute tussen Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland en Rotterdam

Waar: Rotterdams platteland

Fietsen in Midden-Delfland, polder Rotterdam
2 uur 43
32,63 km
  • Fietsen op aangewezen fietspaden

Over de route

De Randstad is het meest verstedelijkte gebied van Nederland, en een van de meest dicht bebouwde en bevolkte gebieden van Europa. De Metropoolregio Rotterdam-Den Haag spant daarbinnen de kroon. Als het een land zou zijn, zou het met zijn 1982 inwoners per km² het op zes na dichtstbevolkte ter wereld zijn. Wie nu – bijvoorbeeld – over de N470 van Delft naar Zoetermeer rijdt, krijgt een indruk van de aaneengesloten, nieuwe bebouwing in deze zone. Toen in 1908 het `Hofpleinlijntje’ van Den Haag naar Rotterdam werd geopend, tufte de trein dwars door de weilanden, met hier en daar wat lintbebouwing. Meer dan een eeuw later loopt hier de Randstadrail, en ziet de reiziger vooral nieuwbouw. Tussen de stations Pijnacker-Zuid en Berkel-Westpolder heb je links en rechts nog een groen uitzicht. Dit groen gaan we met de fiets verkennen.

Fietsen door het groen

Deze fietsroute bestaat uit twee delen: een 'Berkels' en een 'Pijnackers' gedeelte. Het eerste deel omvat de Oude Leedepolder en de Bergboezem, twee laaggelegen weidegebieden met een heel verschillend karakter. Ze grenzen aan de Ackerdijkse Plassen, een terrein van Natuurmonumenten. Hier zijn de droogmakers nooit aan begonnen. Nu vormen ze een prachtig, nat natuurgebied waar veel verschillende soorten vogels zich buitengewoon goed thuis voelen. 

Het tweede deel van de route, dat ten oosten van de bebouwde kom van Pijnacker loopt, voert door de Groenzoom. Dit 560 hectare grote natuur- en recreatiegebied is hét fiets-, wandel-, kano- en paardrijdterrein voor de omwonenden, vol water en riet- en graslanden. Op beide delen van de route sta je versteld van de hoeveelheid en variatie aan water- en weidevogels, in welk seizoen je ook komt. Maar voor wie goed kijkt, is er ook nog veel te zien van de manier waarop dit bij uitstek Hollandse landschap zich heeft ontwikkeld.

De route kan in twee delen gereden worden, maar is ook als geheel gemakkelijk in een dag te doen. Hij is niet zwaar, hij bestaat voor een groot deel uit speciale fietspaden, en er zijn veel plaatsen waar je op een bankje kunt uitrusten en om je heen kunt kijken naar het water en het groen. 

De route

De route is met behulp van de beschrijving en de kaart makkelijk te volgen. Ter oriëntatie zijn hier en daar ook fietsknooppunten aangegeven. De route begint met het zuidelijke gedeelte; bij routepunt 7 gaat hij over in het noordelijk deel.

Begin- en eindpunt van de hele route en van de afzonderlijke delen is metrostation Berkel-Westpolder. Je kunt er komen per fiets, per auto (parkeergelegenheid in de parkeergarage Westpolder) of met de metro lijn E (RET/Randstadrail) vanuit richting Den Haag of richting Rotterdam. In de metro zijn fietsen op werkdagen toegestaan tussen 9 uur ‘s ochtends en 4 uur s middags, en vanaf half zeven ’s avonds, tenzij het heel druk is. In het weekend gelden geen beperkingen.

Wat de route zelf betreft, is er maar één beperking: het broedseizoen, dat loopt van 15 maart tot en met 15 juni. In deze periode mag de Boezemweg (tussen routenummer 5 en 6) niet worden bereden of betreden. Je vervolgt de route dan via de Onderweg (zie bij routenummer 6).

Afkortingen:

  • Linksaf = LA
  • Rechtsaf = RA
  • Rechtdoor = RD

Op pad

Het vertrekpunt is het Westpolderplein, Berkel, voor metrostation Berkel-Westpolder. Als je met de metro uit richting Den Haag CS komt, kom je met de lift achter het station uit. Je start de route door vóór het bushokje LA het fietspad op te fietsen, onder het spoor door. Na de tunnel ligt aan de linkerhand het Westpolderplein. Direct na het Westpolderplein sla je linksaf, het Poldermolenplein op. Dat is grotendeels een parkeerplaats. Aan het eind ligt, ingewerkt in de bestrating, het molenmonument.

Deze fietsroute is ontwikkeld door Natuurmonumenten in samenwerking met Natuur- en Vogelwacht Rotta. De tekst is geschreven door Evert van Ginkel.

Waar kun je starten

Rotterdams platteland
Startpunt

Metrostation Berkel-Westpolder, Westpolderplein

Wat kom je onderweg tegen?

Groenzoomroute - Hoogveen
Groenzoomroute - Kaart cruquius

1. Korte (voor)geschiedenis van het gebied

Het gebied waar we doorheen fietsen, is in geologisch opzicht erg jong. Zo’n 10.000 jaar geleden was het een soort Waddenzee, ontstaan door de stijging van de zeespiegel na het einde van de laatste ijstijd (ca. 9000 v.Chr.). Toen de ijskap was gesmolten en de zeespiegel stabiliseerde, vormden zich rond 4000 v.Chr. zandbanken langs de kustlijn van Nederland, die de afvoer van water van het binnenland naar zee belemmerden. Zo ging er achter de kust een pakket veen groeien, dat meters boven het huidige maaiveld uitstak. Duizenden jaren lang was dit Hollands-Utrechtse moeras vrijwel onbewoond en alleen per bootje toegankelijk. Daar kwam vanaf circa 1000 n.Chr. een einde aan, toen duizenden boeren begonnen het moeras te ontwateren om er akkers aan te leggen. Wat in duizenden jaren was gevormd, kreeg in een paar eeuwen tijd het karakter van het Midden-Delfland van nu. Dit gebied is ook onderdeel van wat nu Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland is: een weidegebied, doorsneden door talloze sloten en vaarten. Een ingewikkeld systeem van polders, boezems, dijken, windmolens en later gemalen hield het land tot op de dag van vandaag bewoonbaar. Zonder die voorzieningen zou het uiteindelijk weer een moeras worden.

Het Hollands-Utrechtse veenweidegebied heeft tot in de 20ste eeuw zijn agrarisch karakter behouden. Pas na de Tweede Wereldoorlog werden steeds grotere delen ervan bebouwd met huizen, kassen en bedrijven. Langs de route is van al deze fasen genoeg te zien. De inrichting van de polders gaat terug tot in de Middeleeuwen, waarbij ontwikkelingen vanaf de 17de en 18de eeuw nog steeds beeldbepalend zijn. De natuur die hier en daar is 'gereconstrueerd’ en mede bedoeld is voor recreatie, geeft een indruk van de oerstaat van dit groene land. De 21ste eeuw is echter nooit ver weg.

polderkaart 1910 Maas en IJ
Ondermolen Westpolder Berkel

2. Molens van de Berkelsche Polder

Driehonderd jaar geleden had je op deze plek geen bebouwing gezien, maar veel weilanden en vooral ook veel water. Wat nu de Westpolder is, waarnaar het station en het plein genoemd zijn, was toen een plas, ontstaan door het weggraven van veen voor de turfwinning. Eind 18de eeuw begon men aan de drooglegging van deze en andere economisch nutteloze plassen. Er ontstond een netwerk van watergangen, boezems (waar het water naartoe werd geleid) en windmolens om de plassen droog te leggen en deze om te zetten in polders. In totaal zijn het er acht, die samen bekend zijn als de Polder Berkel. De Westpolder is er één van.

De Westpolder werd vanaf 1773 drooggelegd en -gehouden door drie windmolens. Door middel van een scheprad pompten ze het water van de laaggelegen plas in drie trappen naar boven, met steeds anderhalve meter hoogteverschil. Via de hoogst geplaatste molen, de 'ondermolen’, kwam het water uit op de huidige Zilvergracht. De molen, een zogeheten 'grondzeiler’, stond op deze plek. Zijn taak voor de bemaling van de Westpolder werd een eeuw geleden overgenomen door een elektrisch gemaal. In 1928 is de molen, net als de meeste andere in de omgeving, afgebroken. Het cortenstalen Molenmonument is in 2019 gerealiseerd. De vroegere molengang van waaruit de 'middenmolen’ het water opmaalde richting de ondermolen, is als een rechte goot aangeduid.

Vanaf het Poldermolenplein sla je bij de eerste mogelijkheid LA (Zilvergracht), je fietst dan op het fietspad langs het water. Onder spoor en onder autoweg door > Oude Leede. Je fietst over twee bruggetjes heen, volgt de doorgaande weg en slaat bij de eerste mogelijkheid (knooppunt 25) LA op de Polderweg. Bij de T-splitsing ga je LA > Oude Leede. Je fietst nu op de Oude Leedeweg langs het water. Let op: deze weg heeft geen apart fietspad.

Uitkijktoren De Tureluur

3. Oude Lee(de)

De Oude Lee is het restant van een voormalige kreek, die zich ooit door het onafzienbare veenmoeras baande. Langs de oevers had de kreek in de loop der tijd klei afgezet, waardoor hoge, stevige `kreekruggen’ ontstonden. Die vormden voor de middeleeuwse ontginners van het grote Hollandse veenmoeras de basis van waaruit ze ontwateringssloten het veen in groeven. Uit die tijd (eind 13de eeuw) dateert ook de eerste vermelding van het water. Hoe meer water er op die manier uit het moeras werd afgevoerd, hoe lager het maaiveld kwam te liggen. Uiteindelijk werd het huidige niveau bereikt. De kreekruggen liggen nog steeds hoger dan hun ontgonnen omgeving. Hier lopen de wegen, en hier staan ook de huizen van het lintdorp Oude Leede. Het water zelf fungeert als ringvaart van de Oude Leedsche Polder.

Je fietst nu al even op de Oude Leedeweg. Sla bij huisnummer 215 LA. We blijven de richting Ackerdijkse Plassen volgen. Bij de eerste gelegenheid RA (> knooppunt 8). Bij knooppunt 8 staat uitkijktoren De Tureluur en een picknicktafel. Klim naar boven en geniet hier van het prachtige uitzicht!

Meer routes in de buurt

Bekijk alle routes