Geitenbegrazing ENCI-groeve

Veel gestelde vragen

• Waarom zijn er naast schapen ook geiten nodig?

  Schapen eten gras en kruiden, ze houden niet van houtig gewas. Geiten eten dit wel. Om die reden bestaat de huidige schaapskudde op de berg naast de circa 300 schapen ook uit circa 15 Hollandse Landgeiten. In de groeve hebben we echter veel meer geiten nodig om het open karakter van het landschap te behouden en het gewenste resultaat te bereiken.

• Waarom hebben de geiten een kastje om hun nek?

  De geiten dragen en halsband met een kastje. Het kastje bevat batterijen en twee zonnepaneeltjes die zorgen ervoor dat de batterijen, mits voldoende zonlicht, opgeladen blijven. Het kastje zendt het geluid en de elektrische prikkel uit en communiceert met het mobiele netwerk om de gegevens van de geit naar de app te kunnen sturen. Een versnellingssensor en een positioneringsysteem geven door hoe het met de geit gaat en waar de geit zich bevindt. Het kastje is zo ontworpen dat het robuust en weersbestendig is. Het kastje wordt alleen gedragen door volwassen geiten. De halsband inclusief het kastje weegt 500 gram.

   

• Hebben de geiten geen last van dat kastje?

  De vormgeving van halsband met het kastje is afgestemd op de anatomie van geit. Voor de geit is het even wennen. Belangrijk is dat de halsband niet te los maar ook niet de strak zit. In de manual staat goed beschreven hoe de halsbanden moeten worden gedragen. Zeker met warm weer moet goed worden gekeken of er geen schuurplekken ontstaan. Dit is één van de punten waar de boswachter en vrijwilligers op controleren tijdens hun dagelijkse bezoek aan de geiten. Het kastje weegt 500 gram. Voor volwassen dieren is dit geen belasting. Een aantal geiten in de schaapskudde hebben een bel om hun nek waarvan het gewicht vergelijkbaar is. Jonge dieren dragen geen kastje, zij volgen de volwassen dieren. Voorlopig werken wij alleen met volwassen dieren

• Waarom kunnen de schapen wel met herder en de geiten niet?

  Een kudde geiten hoeden is veel lastiger dan een kudde schapen. Schapen zijn veel volgzamer. De groeve is bovendien geen ideale werkplek voor de herdershonden. De kussentjes van de hondenpoten gaan snel kapot door het wenden en keren op de scherpe steentjes. Hier dagelijks geiten bij elkaar drijven zouden de honden niet volhouden.

• Ik hoor een piepgeluid wat is dat?

  Het kastje aan de halsband zendt een geluidsignaal uit wanneer de geit het (virtuele) raster nadert. 

  Het signaal is zo ontworpen dat het voorspelbaar is voor het dier en niet schadelijk. Het signaal stopt direct wanneer de geit omdraait. Het geluidsignaal begint met een lage toonhoogte en neemt toe in toonhoogte, het is een voorspelbare melodie. Afhankelijk van de loopsnelheid van de geit duurt het signaal 5 tot 20 seconden, het stopt eerder wanneer de geit omdraait of een afbuigende bocht maakt. Als de geit niet omdraait of afbuigt wordt de melodie afgemaakt en wordt aan het einde van de melodie een korte elektrische prikkel gegeven. Als het dier blijft weglopen van het virtuele raster, begint twee seconden nadat de korte elektrische prikkel is uitgezonden opnieuw de melodie af te spelen. Als het dier zich omgedraaid en terug de weide inloopt weg van het raster, stopt de melodie. Een derde en laatste geluidsignaal begint te spelen als het dier blijft weglopen in de richting van het raster en door het raster heen loopt. Zodra het dier de derde elektrische prikkel heeft ontvangen, wordt het als ontsnapt beschouwd en ontvangt het geen verdere signalen meer totdat het weer in de weide is.

  Het systeem blijft de positie van de geit doorgeven zodat deze gevonden kan worden. Het geluid is hoorbaar voor alle geiten want de geiten leren ook door te kijken naar elkaars gedrag.

• Zijn de elektrische prikkels schadelijk voor de geiten?

  Een elektrische prikkel volgt altijd na het voorspelbare melodietje en wordt niet gegeven als de geit binnen de tijd van het melodietje(afhankelijk van de loopsnelheid van de geit duurt deze 5 tot 20 seconden) is omgedraaid. Het is niet mogelijk om de elektrische prikkel los te geven. Dit is bij wet verboden en is technisch niet mogelijk in het systeem.

  De prikkel is niet schadelijk maar wel vervelend. De prikkel is vele malen minder krachtig dan wanneer een geit tegen het schrikdraad aanloopt. Op de app is te zien of en hoe vaak iedere geit een prikkel heeft gekregen. Tijdens de excursies laten we het geluid horen en kunnen mensen ook de elektrische prikkel ervaren.

  "Uit internationaal onderzoek blijkt dat draadloze afrastering in vergelijking met schrikdraad, geen negatieve, maar ook geen positieve invloed heeft op gedrag en stressparameters van jongvee, vleesrunderen en melkkoeien. Zo waren er nauwelijks verschillen in rust- en eetgedragspatronen, hartslag en cortisol in mest en melk van de dieren wanneer ze werden gehouden binnen draadloze afrastering of gewoon schrikdraad." (De Bruijn et al., 2024, p. 7).

  Bron: De Bruijn, B.G.C, M.W.P. Bestman, A.C. Strappini, I.D.E. van Dixhoorn, 2024. De effecten van het gebruik van draadloze afrastering op gedrag en welzijn van melkkoeien en andere runderen; Literatuuronderzoek. Wageningen Livestock Research, Rapport 1482.

• Ik lees dat de dieren een elektrische prikkel krijgen, mag dat zomaar?

  Een elektrische prikkel geven is inderdaad verboden bij honden sinds 2022. Het gaat hier om een ander systeem, een systeem waarbij de dieren zelf invloed kunnen uitoefenen op het wel of geen prikkel krijgen. Dit is bij de hondenhalsbanden niet mogelijk is aangezien daar de eigenaar bepaalt of het dier een prikkel krijgt.

  Tijdens de training leren de geiten het geluidsignaal kennen wanneer zij de afrastering naderen. Zij leren om te draaien bij het horen van het geluid. De zwakke en korte elektrische prikkel volgt alleen wanneer dit geluidsignaal wordt genegeerd. Een juiste trainingsopbouw is daarom van groot belang. en voorkomt dat de dieren elektrische prikkels nodig hebben omdat zij geleerd hebben wat het geluidsignaal 

  Zie hoofdstuk 5: De Bruijn, B.G.C, M.W.P. Bestman, A.C. Strappini, I.D.E. van Dixhoorn, 2024. De effecten van het gebruik van draadloze afrastering op gedrag en welzijn van melkkoeien en andere runderen; Literatuuronderzoek. Wageningen Livestock Research, Rapport 1482.

• Hoe weten de geiten waar ze wel en niet mogen komen?

  Dankzij de trainingsperiode waarin de geiten leren dat een geluidsignaal een raster betekent, weten zij waar ze wel mogen komen en waar niet. Tijdens de trainingsperiode wordt een fysiek raster namelijk langzaam veranderd in een virtueel raster. Eerst staat er een hek en wanneer de geiten het hek naderen horen zij het geluidsignaal. Het hek wordt elke dag een stukje opgeschoven en zo leren zij dat het hek kan veranderen van positie. Later wordt het hek afgebouwd naar alleen paaltjes met een draad, vervolgens alleen paaltjes en later niks meer, maar nog altijd volgt het geluidsignaal bij het naderen van het raster. 

• Hoe worden de geiten beschermd tegen de wolf?

  Er zijn nog geen aanwijzingen dat er wolven in de buurt van de Sint-Pietersberg zijn. We houden dit nauwlettend in de gaten en we bereiden ons voor op zijn komst door onze dieren te beschermen. Voor de schapen hebben we op diverse plekken op de berg wolfwerende nachtkralen. Hier staat de kudde in de nacht beschermd tegen de wolf. In de toekomst hopen we ook een schaapskooi te kunnen bouwen zodat de schapen ook binnen kunnen staan. Voor de geiten komt er een wolfwerende nachtkraal in de groeve. Tijdens de trainingsweken maken we hier nog geen gebruik van maar vanaf het moment dat we aanwijzingen hebben dat er een wolf in de buurt is gaan de geiten in de nacht de beschermde wolfwerende nachtkraal in. 

  In de app kunnen we het gedrag van de dieren 24/7 volgen. Is er afwijkend gedrag te zien, dan kunnen we, indien nodig, eerder maatregelen nemen. 

• Wat als een geit het signaal negeert en uit de groeve ontsnapt?

  Wanneer de geit het geluidsignaal (de voorspelbare melodie die oploopt in toonhoogte) negeert krijgt hij een korte elektrische prikkel. Keert hij tijdens de melodie om dan krijgt hij deze niet. Keert hij niet om dan volgt op nieuw de melodie en een elektrische prikkel. Keert de geit na de derde melodie en elektrische prikkel niet om dan is de geit buiten het raster. De boswachter ontvangt direct een melding op zij telefoon en kan zien waar de geit zich bevindt want de halsband blijft signalen uitzenden ook nu de geit buiten het raster is. De boswachter kan zelf, of met hulp van de vrijwilligers de geit terugvinden en terug in het raster plaatsen.

• Is er wel altijd genoeg te eten en te drinken voor de dieren?

  De boswachter draagt samen met ene groep vrijwilligers zorg voor de dieren. Binnen het raster is altijd vers water aanwezig en voldoende te grazen.

• Wat gebeurt er als de batterij op is?

  In de halsband zit een batterij. Deze wordt opgeladen door twee kleine zonnepanelen die in het kastje zijn verwerkt. Mocht er onvoldoende zon zijn, bijvoorbeeld in de winterperiode, dan kan het zijn dat de batterij onvoldoende wordt opgeladen. De boswachter krijgt dan een melding in de app dat de batterij bijna leeg is. Deze kan dan handmatig worden opgeladen of worden vervangen door een volle batterij.

• Wat gebeurt er als een geit zijn kastje verliest? Dan kan hij toch ontsnappen?

  Als een geit zijn kastje verliest dan blijft het kastje op één plek liggen en krijgt de boswachter een melding in de app dat het kastje niet beweegt. De boswachter controleert dan waarom dat is. Is er iets met de geit of is de geit het kastje verloren? De geit zonder raster kan dan aan de wandel gaan en buiten het raster komen, hij krijgt immers geen geluidsignalen meer. In de regel blijven de geiten vrij goed bij elkaar en leren ze ook van elkaar. Wij gaan ervan uit dat dit niet snel zal gebeuren omdat het systeem uitvoerig is getest en er veel mee wordt gewerkt in andere landen.

• Wat kost het systeem met virtuele hekken?

  We hebben de kosten voor een gescheperde kudde, rondom vaste rasters en virtuele rasters met elkaar vergeleken. Een kudde met herder is de duurste optie en niet mogelijk voor alleen geiten en het terrein is niet goed voor de hondenpoten. De vaste rasters rondom de hele ENCI-groeve zijn een enorme investering en is veel duurder dan de virtuele rasters. Het voortdurende onderhoud en de inspectie van de vaste rasters is dan nog niet meegeteld in de kosten.  

  De halsbanden kosten circa 230 euro per stuk excl. btw (afhankelijk van het aantal dat je besteld) met een minimale levensduur van 10 jaar.

• Is er geen goedkopere manier om de groeve open te houden?

  De natuur haar gang laten gaat en de groeve dicht laten groeien is de goedkoopste manier. Er ontstaat dan natuur maar dit zal niet erg divers zijn. Het verwijderen van jonge boompjes en struiken deden we tot nu toe met vrijwilligers, bijvoorbeeld op de tweejaarlijkse natuurwerkdagen. Machinaal boompjes en struiken verwijderen is het door het moeilijke terrein niet te doen. De hulp van vrijwilligers werkt goed. Helaas groeien de jonge boompjes op zoveel plekken en ook op moeilijk bereikbare plekken dat we hebben gezien dat er meer hulp nodig is. Geiten kunnen steile hellingen beklimmen en grazen op plekken waar wij niet kunnen komen.

• Kunnen de geiten niet van de steile rotswanden afvallen?

  Geiten kunnen op plekken komen waar we als mensen alleen gezekerd aan touw kunnen komen. Het zijn uitstekende klimmers. Wanneer we de geiten de groeveranden laten begrazen met virtuele rasters zal dat altijd een groot gebied zijn zodat de geit zelf zijn route kan kiezen. De randen van het virtuele raster zullen nooit samenvallen met de bovenranden van de rotswanden.