Meer water voor Waalenburg
Het is gortdroog in de Nederlandse natuur, maar Waalenburg, een van de oudste polders van Texel, ligt er nog groen bij. Het barst er van de bloemen en er groeit weer een nieuwe generatie weidevogels op, met dank aan het herstel van het oorspronkelijke watersysteem.
Natuurlijk, ook hier zakt het waterpeil door het uitblijven van neerslag. Maar toch, wie door Waalenburg wandelt of fietst, ziet een groen landschap met bloemrijk grasland, drassige stukjes en kreken met slikranden. Een landschap met tientallen soorten bloemen en vogels. Heel anders dan veel droge percelen elders op het eiland, waar de waterstand fors lager is.
Eckard Boot van Natuurmonumenten kijkt tevreden rond in Waalenburg waar de herstelwerkzaamheden er nagenoeg op zitten. “De biodiversiteit is enorm, met veel soorten orchideeën, zoutminnende planten en heel veel insecten, het hoofdvoedsel voor de kuikens van weidevogels. Dat komt vooral door de vochtige omstandigheden in de polder, met drassige stukken grasland en kreken waar het hele jaar door water in blijft staan.”
Watervoorraad
De relatief hoge waterstand in Waalenburg is het resultaat van een herstelproject dan in 2019 begon in opdracht van de provincie Noord-Holland, in samenwerking met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Natuurmonumenten.
“Uitgangspunt was het terugbrengen van de natuurlijke situatie in Waalenburg", vertelt Eckard. "Het is de laagstgelegen polder van Texel, met van oudsher een hoge grondwaterstand en natuurlijke kreken die in verbinding staan met de Waddenzee. Dat oude systeem is begin jaren zestig doorbroken door ontwatering voor de landbouw. Het waterpeil werd kunstmatig verlaagd en dwars door het gebied werd een brede afvoersloot gegraven die veel grondwater onttrok. Die afvoersloot is inmiddels grotendeels gedempt. Buiten het natuurgebied om is een nieuwe watergang gegraven om overtollig water van buiten Waalenburg en vanuit de waterzuivering af te voeren. Ook een aantal kleine afvoersloten zijn gedempt, terwijl natuurlijke kreken zijn hersteld en met elkaar verbonden."
"De ingrepen maken herstel van het vroegere systeem mogelijk. In de herfst en winter vult de polder zich op natuurlijke wijze met regenwater. Water dat Waalenburg nu veel beter kan vasthouden. Het waterpeil staat in de winter nu ruim een meter hoger dan voorheen, echt een groot verschil. Die watervoorraad is beschikbaar voor de natuur in het voorjaar en de zomer.”
Waalenburg op Texel
Polderkarakter
Het werk zit er bijna op. Hier en daar wordt het waterpeil met hulp van sluisjes of duikers nog geoptimaliseerd en worden de gedempte sloten afgewerkt en opnieuw ingezaaid.
De polder krijgt zijn allure terug, terwijl het polderkarakter blijft bestaan. Er vindt nog steeds begrazing plaats. “Vooral met schapen”, licht Eckard toe. “Die zijn niet zo zwaar en zorgen voor een gevarieerd begrazingspatroon. Op de hogere delen lopen ook jonge koeien en Limousin-runderen van boer Dirk Roeper van boerderij Plassendaal, waar we nauw mee samenwerken. In de potstal van de boerderij wordt ruige stalmest gemaakt. Dat dient weer als voeding voor de graslanden waar weidevogels broeden.”
Kemphaan
De cirkel is bijna rond, vindt Eckard die al de vierde generatie vormt van natuurbeheerders van Natuurmonumenten op Texel. “Elke generatie heeft zijn eigen inzichten. Ik ben blij dat de veerkracht van de natuur nu weer een belangrijk uitgangspunt is voor Waalenburg. Het gebied is weer robuust en kan veel water opslaan en vasthouden. Dat biedt veel ruimte voor natte natuur. Hopelijk keert ook de kemphaan hier weer terug als broedvogel, die hier tot in de jaren zeventig in flinke aantallen broedde. Niet vanwege deze ene soort, maar als symbool van een toekomstbestendig Waalenburg.”
Waalenburg zelf bezoeken? Kom dan langs in Natuurcentrum De Marel midden in het natuurgebied. Een ideaal vertrekpunt voor wandel- en fietsroutes. Ook kun je hier informatie krijgen, excursies boeken, Speelnatuur van OERRR bezoeken en is er altijd verse koffie en thee.
