Op zeehondensafari met gids Ted Sluijter en de Frisia 2

Tekst en foto’s: Ans Goorden



Als een vis in het water

In de haven van Zierikzee ligt de Frisia 2 al op ons te wachten. Het inschepen is begonnen en de kapitein heet kinderen en volwassenen van 3 verschillende nationaliteiten van harte welkom. We zijn allemaal opgetogen, want we gaan vast en zeker zeehonden zien! Ook gids Ted is enthousiast; de Oosterschelde met het gevarieerde leven boven en onder water gaat hem nauw aan het hart. “In mijn jeugdjaren was ik steevast aan het strandje van Zierikzee te vinden. Toen wist ik al: ik word boswachter! En dat ben ik op mijn 52e ook geworden, bij Natuurmonumenten. Met een afgeronde opleiding Natuurbeheer en mijn ervaring als voorlichter bij deltapark Neeltje Jans voelde ik me hier als een vis in het water. Geen wonder dus, dat ik me de dag na mijn pensionering aanmeldde als Natuurmonumenten vrijwilliger. Ik ben in diverse gebieden werkzaam, waaronder aan de Zuidkust van Schouwen, en nu dus ook als gids op de Oosterschelde aan boord van de Frisia, waar Natuurmonumenten sinds begin dit jaar mee samenwerkt.”

Roerige geschiedenis

Met het uitzicht op historisch Zierikzee in het kielzog, varen we het havenkanaal uit. “Dat is 2 kilometer lang en in 1600 met de hand gegraven, een hele klus!”, klinkt de stem van Ted door de luidsprekers, waarna hij alles in het Duits herhaalt. “We varen nu door de keersluis die de haven moet beschermen tegen te hoog water. Tijdens de watersnoodramp in 1953 ging het hier faliekant mis en om het gebied rond de zeearm te beschermen moest er een dam komen die van de Oosterschelde een zoet meer zou maken. De schelpdiersector en milieuorganisaties protesteerden en ook ik deed mee aan demonstraties. Dankzij een aantal jonge ingenieurs kwam de stormvloedkering: het zoute water en de getijden konden (deels) blijven bestaan.” Toevallig blijkt een toenmalige werknemer van Rijkswaterstaat aan boord te zijn. Samen met Ted haalt hij vol passie even de ontwikkeling van de Oosterschelde in de jaren ’70 terug.

Hangcultuur en snorharen

We varen onder de 5 km lange Zeelandbrug door, eens de langste van Europa. Ted wijst op palen die ver boven het kabbelende water uitsteken en vertelt over de mosselteelt. “Hier wordt mosselzaad gevangen.  De rondzwemmende mossellarven hechten zich aan draden, waarna ze uitgezaaid worden op de percelen. Na 1,5 jaar is de mossel gereed voor consumptie. Mosselzaad hoeft nu minder op belastende wijze uit de Waddenzee te worden gevist.”

Dan pakt Ted zijn verrekijker en microfoon: “Ik zie de zeehonden al liggen!” Er ontstaat een opgewonden sfeer, mobieltjes en camera’s komen tevoorschijn. “Zeehonden jagen op het gevoel: met hun snorharen voelen ze het drukverschil in het water dat de zwemmende vis veroorzaakt. In de Oosterschelde leven ongeveer 150 zeehonden, dat waren er in de 19e eeuw waarschijnlijk nog 1.500-2.000 en in 1980 nul! Sinds er niet meer op zeehonden gejaagd wordt, de waterkwaliteit aanzienlijk is verbeterd en het lawaai van de werkzaamheden aan de dammen voorbij is, zijn ze gelukkig terug. We kunnen heel dichtbij komen, dankzij een diepe stroomgeul die langs de plaat loopt.” Ted legt zijn microfoon weg, want we willen ze niet verstoren. Zachtjes klinkt het om me heen: “Kijk, daar zwemt er een … oh die tilt zijn staart op … zie je die donkere, dat is een jong!” We mogen de flinke groep van alle kanten bekijken en fotograferen. Ted legt het verschil uit tussen de gewone zeehond en de grijze die tweemaal zo groot kan worden en een langere snuit heeft. Terwijl een moeder haar kalf begroet die net uit het water hopt, keert de Frisia 2 terug naar Zierikzee.

Tankstation voor trekvogels

Vier paar ogen van een Vlaamse familie fonkelen: ze vinden zeehonden fantastisch. Hadden ze die al eerder gezien? “Nee, nog nooit in het wild, alleen in de ZOO, oh nee dat zijn zeeleeuwen haha. Onderweg naar onze vakantie in Renesse zagen we deze zeehondensafari. Gelukkig was er nog plaats, want we hebben genoten!”

Ted vertelt de gasten over een ander belang van de Galgeplaat. “Met de bovenste 10 cm boordevol voedsel, is deze een tankstation voor trekvogels die wel 10.000 km vliegen. We constateren dat ze hier in 3 weken al met 50% in gewicht toenemen en voldoende vetreserves krijgen voor de rest van hun vlucht.” Ook vertelt hij over de zandhonger, veroorzaakt door minder getijdenwerking. En over de successen die geboekt zijn met het terugbrengen van het zand uit de geulen op de platen.

Aan stuurboord zien we de Zuidkust van Schouwen-Duiveland. “Die bestaat uit een parelsnoer van inlagen waarin heel wat vogels broeden. Ze liggen tussen de buitendijk (primaire waterkering) en de voor extra bescherming later aangelegde binnendijk, ook wel slaperdijk genoemd. Het doorsijpelende zoute water maakt dat ze niet meer interessant zijn voor landbouw, maar wel voor de natuur.” Ted heeft een speciale passie voor deze gebieden. “Ik vind dat ze extra uitleg nodig hebben, waardoor je respect krijgt voor de bijzondere flora en fauna. Ik ben dan ook graag gids bij een andere excursie vanuit Zierikzee: Natuurbelevingstocht Zuidkust van Schouwen.”

Veel kennis, bijzondere indrukken en spectaculaire foto’s van zeehonden rijker, vaart onze safarigroep de haven van Zierikzee binnen. De zon schijnt, er is nog tijd voor een wandeling en een gezellig terrasje in het oude stadje. Maar niet voordat we een foto maken van onze gids Ted en kapitein Roy op het voordek. Roy: “We zijn blij met deze samenwerking en krijgen veel positieve reacties van onze gasten.” Dank je wel, team Frisia, voor jullie gastvrije ontvangst op deze mooie dag!

Alle zeehondensafari’s met gids Natuurmonumenten, natuurbelevingstochten Zuidkust van Schouwen en vele andere excursies vind je in onze agenda.