Nationaal Park Nieuw Land
De leden van de Ledencommissie zetten zich niet alleen in voor het contact tussen Natuurmonumenten en haar leden. Zij zetten zich ook in als vrijwilliger in de natuurgebieden van de vereniging. Jaap Eelman is gids en vrijwillig boswachter op de Marker Wadden, onderdeel van Nationaal Park Nieuw Land. Op 23 januari jl. werden de vrijwilligers van Natuurmonumenten, Staatbosbeheer en Het Flevo-landschap bijgepraat over dit bijzondere project. Jaap doet verslag.
Bijeenkomst voor vrijwilligers gebieden Nationaal Park Nieuw Land
Het Nationaal Park Nieuw Land (NPNL) wordt gevormd door gebieden van Staatsbosbeheer, Het Flevo-landschap en Natuurmonumenten. Op dinsdag 23 januari jl. organiseerden deze natuurbeheerders een bijeenkomst voor hun vrijwilligers die in de genoemde gebieden werkzaam zijn. Elke organisatie bracht haar gebied voor het voetlicht. Ook werden voorlopige resultaten en conclusies gedeeld uit het grote vogelonderzoek dat de afgelopen jaren in NPNL is uitgevoerd. Maar de avond begon met wetenswaardigheden over NPNL.
Feiten en Weetjes
Mark Waaienberg, voorzitter van de projectgroep NPNL, opende de bijeenkomst met een aantal feiten en weetjes over dit park. NPNL is in allerlei opzichten een van de bijzonderste nationaal parken van Nederland. Het bestaat nog maar sinds kort, opgericht in 2018, maar is wel meteen de op één na grootste. Onderdelen van NPNL zijn de Oostvaardersplassen, de Lepelaarsplassen, het Wilgenbos, het Vaartsluisbos, het Markermeer en de Marker Wadden. Als onderdeel van de Flevopolder dankt dit park haar bestaan aan de drooglegging en inpoldering van de Zuiderzee. En dat tekent ook meteen haar bijzondere ontstaan: het gebied is gemaakt door de mens. Haar karakter is gevormd door haar geschiedenis. Ontstaan uit de Zuiderzee bevat het park groot open water, plassen en moerassen waardoor het voor veel vogels een enorm belangrijk gebied is.
Het park is ook nog volop in ontwikkeling en speelt een belangrijke rol als natuurgebied in de Metropoolregio Amsterdam.
Oostvaardersplassen
Natuurgebied Oostvaardersplassen is een belangrijk wetland en een Natura 2000-gebied. Voor vogels is dit gebied van buitengewoon belang, vertelt Wouter Wubbe, gebiedsmanager Oostvaardersplassen bij Staatsbosbeheer. Het doel van het begrazingsbeleid is door middel van een actief populatiebeheer de biodiversiteit van het gebied te vergroten. Gestreefd wordt naar een aantal van 1100 tot 1500 grote grazers, zoals heckrunderen, edelherten en konikpaarden. Verder wordt de inrichting van het gebied aangepast om meer waterdynamiek te krijgen en het landschap te versterken. Moerasreset, bijplanten van bomen en de aanleg van een vismigratieroute horen hier ook bij.
Lepelaarplassen, Wilgenbos en Vaartsluisbos
Drie gebieden van Het Flevo-landschap vormen een belangrijk onderdeel van NPNL: de Lepelaarplassen, het Wilgenbos en het Vaartsluisbos. Norbert Kwint, coördinator natuurbeleving bij Het Flevo-landschap, stipt ze alle drie aan.
De Lepelaarplassen is een divers gebied met Natura 2000-status. Het omvat een rietmoeras, wilgenbos en beschutte plekken. Deze inrichting heeft bijgedragen aan een hoge soortenrijkdom wat vogels betreft.
Daarnaast maken ook twee kleinere gebieden van Het Flevo-landschap deel uit van NPNL: het Wilgenbos en het Vaartsluisbos. Het Wilgenbos heeft het karakter van een oerbos doordat nauwelijks aan beheer wordt gedaan. Dit bos heeft een speciaal vogelbestand. Zo voelt de ijsvogel zich hier erg thuis. Het Vaartsluisbos is een multifunctioneel populierenbos dat ligt ingeklemd tussen de Hoge en de Lage Vaart.
Markermeer en Marker Wadden
Elsa Pater, boswachter communicatie en beleven van Natuurmonumenten, brengt het verhaal van de Marker Wadden. Achteruitgang van het Markermeer als ecosysteem is de directe aanleiding geweest voor de aanleg van deze eilanden. Harde oevers, een slibdeken op de bodem en een verslechterende waterkwaliteit hadden onder meer tot gevolg dat de vogel- en visstand drastisch afnam. Uitgangspunten voor de aanleg waren dan ook onder meer het verbeteren van de waterkwaliteit, het vergroten van de biodiversiteit en een toekomstbestendig ecologisch systeem met meer natuurlijke oevers. Verder moest er ruimte komen voor innovatie, onderzoek en beleven.
Inmiddels heeft de natuur op de Marker Wadden zich sneller ontwikkeld dan verwacht en dat trekt een grote diversiteit aan soorten aan. Ook is het een dankbaar onderzoeksgebied. Het Kennis-en Informatieprogramma Marker Wadden (KIMA) verzorgt onderzoeksprogramma's op het gebied van onder andere waterbouwkunde, waterkwaliteit, vogels, vissen en insecten.
Vogelonderzoek
Vogels vormen een belangrijk onderdeel van het leven in NPNL. Er wordt dan ook volop onderzoek naar gedaan. Ecoloog en vogelonderzoeker Camilla Dreef is daarbij betrokken en geeft een toelichting. Het belangrijkste onderzoeksdoel is connectiviteit tussen de verschillende gebieden in NPNL. Het onderzoek vond plaats in de periode 2021 tot en met 2023 en richtte zich specifiek op de visdief, de kluut en de lepelaar. Deze vogels hebben kenmerkende biotopen, verplaatsen zich veel en zijn trekvogels. Bovendien is er al veel basiskennis over deze soorten en zijn ze relevant voor Natura 2000-doelen. Een aantal volgens zijn gezenderd en te volgen via www.nationaalpa...nl/vogelsvolgen.
Onderzoeksresultaten
Visdief: In 2022 waren er op de Marker Wadden 1340 broedparen, 864 op het Trintelzand en 60 tot 70 op de Houtribsluizen. Dat is ongeveer 9% van de landelijke populatie!
Niet alleen de omvang van de populatie is onderzocht, ook het ruimtegebruik van visdiefjes en hun eetgewoonten werden onder de loep genomen. Wat betreft het voedsel dat aan de jongen wordt gevoerd, lijkt het belang van spiering te zijn afgenomen voor visdiefjes in NPNL.
Kluut: In 2022 kende de Marker Wadden 222 broedparen van deze soort, 51 op het Trintelzand en 15 in de Oostvaardersplassen. Kluten zijn echt vogels van een pionierbiotoop. Het broedsucces lijkt af te nemen. Mogelijke oorzaken zijn het voedselaanbod, waterpeil en predatie onder andere door kokmeeuwen.
Lepelaar: De kolonies van lepelaars in de Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen zijn verdwenen. Alleen op de strekdam in de haven van Lelystad is nog een broedkolonie van zo'n 90 broedparen aanwezig. De lepelaars benutten de Marker Wadden ook als foerageergebied en ook Natuurpark Lelystad wordt voor dit doeleinde bezocht.
Voorlopige conclusies uit dit onderzoek voor wat betreft de Marker Wadden laten het volgende zien:
- de nieuwe broedbiotoop wordt optimaal benut door pioniervogels;
- de Marker Wadden bieden nieuw foerageergebied voor kluten en lepelaars. Visdieven foerageren daar in beperkte mate, maar vooral op open water;
- verandering in het dieet van visdieven;
- de Marker Wadden bieden een opgroeigebied voor klutenkuikens. Voor volwassen kluten lijken de Oostvaardersplassen geschikter;
- lepelaars benutten nieuw aanbod ondiep water.
Geslaagde bijeenkomst
Naar mijn idee was dit een geslaagde bijeenkomst, met een schat aan informatie, voor herhaling vatbaar. Ook leuk om met vrijwilligers van andere organisaties te praten over hun vrijwilligerswerk.
Ik hoop dat NPNL ook in de toekomst kan bijdragen aan het instant houden en verder ontwikkelen van mooie natuur in Flevoland! minder weergeven
