Kernpunt 2: 'Haal Nederland eindelijk van het stikstofslot'
De natuur lijdt onder te veel stikstof. Zorg voor een vermindering van stikstofemissies van 40 procent in 2030. Zet deze reductie in voor natuurherstel en deels voor ontwikkelruimte voor woningbouw, industrie, verkeer en landbouw. Bied boeren via een goed verdienmodel perspectief zodat ondernemen mogelijk blijft, bijvoorbeeld met agrarisch natuurbeheer. Zorg dat de maatregelen ertoe leiden dat we doelen behalen en dat die doelen juridisch houdbaar zijn.
Zo denken partijen hierover
Natuurmonumenten heeft aan alle partijen uit de huidige Tweede Kamer gevraagd te reageren op ons BoswachtersAppèl, sommige partijen hebben (nog) niet gereageerd. Zodra zij dit wel doen zullen wij hier hun reacties toevoegen.
Helemaal eens
Te lang is er onzekerheid geweest. Boeren weten niet waar ze aan toe zijn, woningzoekenden blijven zoekende, en de natuur holt achteruit. Het stikstofslot houdt ons in de houtgreep. D66 wil dat doorbreken. Dat vraagt om lef en soms ook lastige keuzes, zoals verplichte uitkoop, maar alleen als laatste redmiddel.
Tegelijkertijd zetten we een duidelijke stip op de horizon. Boeren die door willen, verdienen perspectief en zekerheid op de lange termijn. Daarom zorgt D66 dat er voldoende middelen zijn om die transitie mogelijk te maken, terwijl de natuur de kans krijgt om te herstellen. Samen werken we zo aan toekomst voor boeren, woningzoekende én natuur.
De stikstofcrisis verlamt ons land op allerlei vlakken. Inmiddels kunnen zelfs de broodnodige woningen niet meer worden gebouwd. Infrastructuur wordt niet aangelegd en de mogelijkheid om te ondernemen wordt beknot. De stikstofuitstoot moet daarom de komende tien jaar gehalveerd worden ten opzichte van 2019, zowel de uitstoot van stikstofoxiden in de mobiliteit en industrie als ammoniakuitstoot in de landbouw. Alle sectoren dragen naar rato bij. Ondernemers en dus ook boeren benaderen we vanuit vertrouwen in hun vakmanschap. Daarom stappen we zo veel mogelijk over van sturen op middelen naar sturen op doelen. Elk boerenbedrijf krijgt een bedrijfsspecifiek doel dat is afgeleid van de landelijke opgave en sectorale emissieplafonds. Er komt daarmee veel minder nadruk in het beleid op opkoop van boerenbedrijven. De nadruk op emissie- en doelsturing is effectiever, zorgt ervoor dat er minder boerenbedrijven verdwijnen en vergt ook minder belastinggeld. Immers, met managementmaatregelen, slimme innovaties en een gunstige extensiveringsregeling in kwetsbare gebieden, zodat een bedrijf met minder vee uit kan, is aanzienlijke ammoniakreductie mogelijk.
Stikstof schaadt natuur, gezondheid en economie, en houdt veel projecten tegen. Volt wil structurele reductie en een eerlijk beleid voor boeren en andere sectoren. Boeren krijgen meer zekerheid door duidelijke doelen en ruimte om die zelf te halen. We stimuleren natuurinclusieve landbouw met verdienmodellen die perspectief bieden. Zo halen we Nederland stap voor stap uit het stikstofslot.
De stikstofcrisis is geen natuurprobleem alleen – het is het gevolg van een door de politiek aangejaagde schaalvergroting waarin boeren, natuur en omwonenden allemaal het onderspit delven. De SP wil de stikstofuitstoot fors terugdringen. Maar dat doen we rechtvaardig: niet over de rug van boeren, maar door het systeem te veranderen. Gezinsbedrijven krijgen perspectief en eerlijke prijzen, in plaats van dat multinationals en banken blijven cashen. Zo maken we ruimte voor natuurherstel, woningen en duurzame bedrijvigheid – zonder dat de lasten bij gewone boeren en mensen terechtkomen.
Radicale stikstofreductie is de enige manier om natuur, gezondheid en boeren écht te redden. De Partij voor de Dieren vindt het huidige doel van 40% stikstofreductie in 2030 echter volstrekt onvoldoende. Wetenschappelijke studies laten zien dat veel stikstofgevoelige natuurgebieden met deze reductie nog niet onder de veilige stikstofgrens komen, waardoor natuurherstel uitblijft. Wij pleiten voor een aanpak die doet wat echt nodig is: in 2030 moet minstens 75% van de stikstofgevoelige natuur onder de veilige stikstofgrens liggen, met prioriteit voor de kwetsbaarste gebieden.
Het stikstofoverschot kan direct gelinkt worden aan de grote hoeveelheid dieren die gehouden worden in de bio-industrie. In Nederland worden meer dan 500 miljoen dieren per jaar gedood. Dit zorgt voor veel dierenleed en heeft grote impact op leefomgeving en klimaat. De Nederlandse bodem kan de tonnen mest van de veehouderij niet meer aan. Daarom moet voor voldoende stikstofreductie het aantal dieren 75% omlaag: cruciaal voor natuurherstel, schoner water en dierenwelzijn. Daarmee komt ook meer ruimte vrij voor groen en wonen. Boeren krijgen steun bij omschakeling naar biologische en plantaardige landbouw. Wie niet wil en stopt wordt eerlijk uitgekocht. Alleen zo beschermen we natuur, gezondheid en een duurzame toekomst van landbouw, mens en dier.We willen als Nederland vooruit. Daarvoor is voldoende stikstofruimte nodig om te bouwen, te investeren en infrastructuur aan te leggen. Om ruimte te creëren is natuurherstel nodig door een zekere en afdwingbare daling van de stikstofuitstoot. Vrijgekomen stikstofruimte komt in een stikstofbank waar de overheid eerste recht van koop heeft voor projecten met een maatschappelijk belang zoals woningbouw, de energietransitie, defensie en infrastructuur.
Om de natuur te laten herstellen is het als eerste van belang piekbelasters gericht uit te kopen, te verplaatsen, of te begeleiden naar een vorm van landbouw die minder druk legt op de omgeving. Als stok achter de deur zijn we bereid tot gedwongen uitkoop zodat de natuur voldoende kan herstellen en het land van het slot kan. Daarnaast verhogen we de weidegang, verlagen we het ruweiwitgehalte in veevoer, maximeren we de hoeveelheid vee per hectare, en normeren we emissiearme mestuitrijding.
Tegenover verduurzaming, natuurbeheer en stikstofreductie zetten wij een eerlijk verdienmodel voor boeren met langjarige contracten zodat ze weten waar ze aan toe zijn.
Nederland moet en kan van het stikstofslot af. Onder leiding van minister Femke Wiersma heeft het kabinet een ingrijpende koerswijziging ingezet in de richting van een praktische aanpak die ruimte biedt aan boeren, bouw en natuur. Door minder te sturen op strikte modellen en meer te kijken naar daadwerkelijke verbetering van natuur, ontstaat vertrouwen en perspectief. In het dichtbevolkte ruimte moeten verstandige keuzes worden gemaakt. Uitbreiding van natuur(gebieden) is geen doel op zich. Zeker niet als boeren daarvoor van hun land worden gejaagd. BBB wil zorgen voor instandhouding en versterking van natuur waar dat nodig is. De doelstellingen van de kritische depositiewaarde (KDW) in de Omgevingswet worden uiteindelijk vervangen door de instandhoudingsdoelstellingen zoals ze in de Natuurherstelverordening staan. De staat van de natuur wordt beoordeeld op basis van waarneming, zoals ook in andere EU-lidstaten gebeurt. De rekenkundige ondergrens gaat naar 1 mol. Deze koers geeft adem aan ondernemers, versnelt woningbouw en infrastructuurprojecten, en draagt tegelijkertijd bij aan een gezonde balans tussen economie en ecologie. BBB ziet hierin een belangrijke stap naar een realistischer, haalbaarder en eerlijker stikstofbeleid voor heel Nederland. Wij kiezen voor een koers waarbij juridische houdbaarheid, innovatie en praktische uitvoerbaarheid centraal staan. Het doel is het lostrekken van de vergunningverlening, herstel van vertrouwen in de rechtsstaat en een einde aan krimp als standaardoplossing.
Eens
De SGP wil een programma voor een geborgde daling van de stikstofuitstoot. Het is hiervoor wel nodig dat er snel erkenning komt van de uitstootreductie door managementmaatregelen die boeren (nu al) nemen. Verder is het – om Nederland van het stikstofslot te halen – nodig dat afgestapt wordt van de eenzijdige focus op stikstofdepositie.
Het CDA wil doen wat nodig is om Nederland van het stikstofslot te halen. Daarbij willen we met emissienormen per bedrijf sturen op stikstofreductie in alle sectoren in 2035. Het Stikstoffonds wordt hersteld om de transitie in de landbouw en natuurbeheer te financieren. Voor agrariërs moeten duidelijke regels en voldoende middelen beschikbaar zijn, zodat snel kan worden gestart met innovaties en andere reductiemaatregelen. Vrijwillige opkoop-, verplaatsings- en extensiveringsregelingen worden voortgezet, waar natuurlijk verloop onderdeel van is. Voor stikstofgevoelige natuurgebieden komt er een extra opgave met een gebiedsgerichte aanpak door provincies, inclusief landinrichting zoals herverkaveling. Er komt een geborgde aanpak voor natuurherstel, samen met natuurbeheerders en bijbehorend budget.
De problemen met stikstof houdt ons land al jaren in de greep. Onze economie zit op slot. Bouwers krijgen maar moeizaam een vergunning voor woningbouw of infraprojecten, industriële bedrijven kunnen geen stappen zetten om te verduurzamen en boeren zitten in onzekerheid over hun toekomst. De roep vanuit het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties, waaronder Natuurmonumenten, lijkt eensgezind: doe wat nodig is om Nederland van het slot te krijgen. Wat de VVD betreft gaan we zorgen voor geborgde emissiereductie waar alle sectoren evenredig aan bijdragen, zodat er weer ruimte komt voor natuurherstel en economische vergunningverlening. Daarnaast moet er gebiedsgericht bekeken worden – met prioriteit voor de gebieden die het meest overbelast zijn – welke keuzes over aanvullende emissiereductie en extensivering noodzakelijk zijn om een gebied van het slot te krijgen. Agrarisch natuurbeheer kan hier een belangrijke rol spelen, want op die manier maken we boeren bondgenoot bij beheer van het landelijk gebied én creëren we een nieuwe vorm van inkomsten. En zoals Natuurmonumenten bewijst, kunnen boeren hierbij goed samenwerken met natuurorganisaties.
