Ga direct naar inhoud
Nieuws

Hoe we weten dat het grondwater te laag staat

14 juli 2020 | Jantine Wesselink

In weer en wind op pad langs meetpunten op De Sprengenberg (Nationaal Park Sallandse Heuvelrug). Om water te peilen. Waterpeilen? Ja, Jacques Dijkman, Els Jelsma en Arjen Meesters zijn vrijwillige waterpeilers bij Natuurmonumenten. Zij meten elke twee weken hoe hoog het grondwater op De Sprengenberg staat.

vrijwilliger Jacques Dijkman waterpeiler Sallandse Heuvelrug

Hun werk en dat van generaties voor hen is cruciaal voor hydrologen en ecologen in het zorgen voor de natuur. De impact van bijvoorbeeld drie droge zomers op rij is keihard in een tabel terug te zien. De grondwaterdata zijn de sleutel tot de beste oplossing voor dit probleem.

Grondwater te laag

Al heeft het de afgelopen weken weer geregend, de grondwaterstand is nog steeds ver beneden peil. Zeker voor de natuur - die in dit gebied geheel afhankelijk is van regenwater en grondwater - is dat funest. Met alle verzamelde informatie kunnen we monitoren of het grondwater hoog genoeg staat om poelen voor de bijzondere kamsalamander te blijven vullen of om de ontwikkeling van natte heide mogelijk te maken.

Plopper

Jacques en Els vertellen: “We rijden met de elektrokar door het gebied langs alle waterpeilpunten. Soms moeten we lintjes volgen om heel erg afgelegen punten in het bos te vinden. We meten met een meetlint en plopper. De plopper laten we in de peilbuis zakken. Raakt de plopper het water dan hoor je ‘plop’. En dan noteren we hoe diep het water zit. De peilbuizen hebben verschillende dieptes. Sommige peilbuizen gaan wel tot 7 meter diep de grond in.” Jacques legt het in dit filmpje ook nog even uit.

Natuurmonumenten vrijwilliger Jacques Dijkman vertelt over zijn werk als waterpeiler

Schat aan informatie

Op De Sprengenberg verzamelden generaties waterpeilers een schat aan data. Met deze langjarige datareeksen is een computermodel gebouwd dat inzicht geeft in het functioneren van het hydrologisch systeem. Dankzij dit model weten we nu waarom het gebied veel droger is dan in het recente verleden.  

Oorzaken droogte

Vroeger richtte men het land zo in dat het overtollige regenwater zo snel mogelijk werd afgevoerd richting zee. Ruilverkavelingen en landinrichtingsprojecten in de tweede helft van de vorige eeuw zorgden voor diepe rechte sloten om de waterhuishouding van natte gebieden te verbeteren. Nu heeft vrijwel iedereen er last van dat in tijden van droogte deze sloten water veel te snel afvoeren. Daarnaast is een groot deel van de oorspronkelijke hei aangeplant met bos. Vooral de naaldbossen verdampen meer water dan hei. Tenslotte is het jaarlijks oppompen van miljoenen kubieke meters drinkwater uit de bodem funest voor de van oorsprong natte flanken van de Sallandse Heuvelrug.

Water vasthouden

Natuurmonumenten is in gesprek met de provincie Overijssel, Staatsbosbeheer, Vitens, LTO en het waterschap om de inrichting van het watersysteem grondig te herzien. We willen het (grond)water zo lang mogelijk in het natuurgebied vasthouden. Het natuurgebied gebruiken als natuurlijke spons tegen verdroging dus. Zo voorkomen we wateroverlast elders en hebben we een waterbuffer voor droge tijden.

Lees ook het dagboek van Jacques Dijkman >>

2023 Jantine Wesselink
Jantine Wesselink