Uiterwaarden als vuilnisbelt
Natuurbeheerders weten vaak goed aan welke hendels ze moeten draaien, om het beste voor de natuur te bereiken. Maar er is één grote factor waar de boswachters langs de Maas maar geen grip op krijgen: de mens. En dan een in het bijzonder, de vervuiler. De boswachters van Natuurmonumenten zitten met de handen in het haar. Zij weten het niet meer en roepen op tot actie.
Afgelopen jaar stegen de bezoekersaantallen door corona. Waar de versoepelingen zorgen voor iets minder druk op en afval in de natuur, geldt dat niet voor de Maasuiterwaarden. De afvalhoop wordt er alleen maar groter. Actieve buurtbewoners, de boswachter wanneer hij kan en enkele vrijwilligers veranderen na een zomerse dag in vuilnismensen. Dat kán niet de bedoeling zijn, bovendien is er niet meer tegenop te werken. Natuurmonumenten roept alle grondeigenaren en betrokken overheden op om samen een vuist te maken. Overal staan de borden van Natuurmonumenten, maar ook gemeente, waterschap en Rijkswaterstaat hebben hun eigendommen hier liggen. Met name de laatste speelt bij het afval een grote rol; de meeste oevers van de rivier zijn van de Rijksoverheid. Zie jij veel afval liggen op de oever? Meld dat dan bij Rijkswaterstaat via 0800-8002.
Dramatische taferelen langs de Maas
Waar veel mensen genieten van mooi weer, voelt boswachter Sander Verwoerd de bui dan al hangen: “Dagelijks krijg ik meerdere meldingen van afval in de uiterwaarden. Het gaat dan niet om een rondzwervend plastic flesje.” Hij laat enkele foto’s zien van verspreid afval, oude bbq’s en zelfs een berg van afvalzakken. De meldingen van vernielingen laat hij dan nog achterwege. Verwoerd neemt altijd contact op met de melder. Vaak om nog even naar de specifieke plek te vragen, ligt het wel in Natuurmonumenten-gebied? Met pijn in het hart moet hij ook steeds vaker aangeven dat hij niet weet of het opgehaald wordt. Het is geen onwil, maar onmacht.
Kleine initiatieven
“Het zou vanzelfsprekend moeten zijn, maar nu geef je iemand zelfs een compliment als hij zijn afval meeneemt. Wij hopen vooral dat de oorzaak eens aangepakt gaat worden.” Ondanks de wanhoop, wordt er niet stilgezeten. Er zijn initiatieven. In gemeente ’s-Hertogenbosch zijn zogeheten wijkhelden, die afval ruimen, ook in de uiterwaard. Er is de jaarlijkse Schone Maas actie in de Koornwaard. En in de Empelse Waard start binnenkort een schone oevercampagne, daarin werken Rijkswaterstaat, gemeente en Natuurmonumenten samen. Verwoerd: “Wij denken dat de dagjesmensen hier zeker gevoelig voor zijn. Op andere plekken is bewezen dat zoiets als gratis afvaltasjes en opvallende kliko’s helpen voor besef bij de bezoeker. En uiteindelijk hoop je zo het gedrag van mensen in positieve zin te veranderen. Ik kan mij niet voorstellen dat wie dan ook, toen hij klein was, zomaar afval op straat mocht gooien van zijn vader of moeder. Ik blijf mij afvragen, waar is die houding veranderd?”
Alle beetjes helpen, maar Natuurmonumenten vreest dat deze acties geen effect hebben op de vervuilers die vanaf het water komen en de grotere groepen die er ’s avonds verblijven. Handhaven dan, wordt er geroepen. Helaas is dat in Nederland niet zo eenvoudig. Er zijn meerdere grondeigenaren en bekeuren kan alleen op heterdaad. Om dit breder aan te pakken, kijkt Natuurmonumenten hoopvol naar de overheden.
