Onderzoek naar libellen en dagvlinders

Waarom doen we dit onderzoek?

Sinds 2010 is er een regeling (Subsidiestelsel voor Natuur en Landschap = SNL) die ervoor zorgt dat de natuur en landschapskwaliteit in Nederland wordt behouden en verbeterd. Om de zes jaar wordt er gekeken hoe het gaat met bepaalde dieren en planten in verschillende gebieden. Dit geeft een idee van hoe gezond een gebied is en of ons beheer goed werkt. Bureau FaunaX uit Leeuwarden is gevraagd dit onderzoek in opdracht van Natuurmonumenten uit te voeren. 

Voor dit onderzoek is in het centrale deel van het Fochteloërveen, en in het kolonieveld, geïnventariseerd hoeveel libellen, sprinkhanen, dagvlinders en veenhooibeestjes er voorkomen. De verzamelde gegevens worden ook gebruikt voor het natuurherstelproject in het Fochteloërveen.

Hoe is dit onderzocht?

De onderzoekers zijn al wandelend door de te onderzoeken gebieden gegaan. Elke soort is opgemeten in een vak van 50 meter. Dagvlinders, libellen en andere insecten zijn met het oog herkend, waarbij vangen over het algemeen niet noodzakelijk was. Sprinkhanen zijn vooral op basis van geluid herkend en ook is er plaatselijk naar larvenhuidjes van libellen gezocht. Sommige soorten zijn niet volledig in kaart gebracht vanwege de aanwezigheid van broedende kraanvogels. Daardoor konden sommige delen van het gebied niet worden bezocht. 

We lichten hier een paar onderzoeksoorten toe:

Veenhooibeestje 

Het veenhooibeestje is een zeer zeldzame vlinder die nog maar op een paar plekken in Friesland en Drenthe voorkomt. De kopfoto van deze pagina is een veenhooibeestje (gemaakt door Judith Bouma). Het Fochteloërveen speelt een zeer belangrijk rol in het voortbestaan van deze soort in Nederland, want de populatie in het Fochteloërveen is verreweg de grootste van Nederland. Het veenhooibeestje komt voor op voedselarme plaatsen in moerassen, veengebieden, natte heide en verveende randen langs heidevennen. Tijdens de inventarisatie werd de soort 107 keer gezien, vaak meerdere individuen bij elkaar. Het is opvallend dat de vlinders in 2023 eerder vlogen dan verwacht.

Maanwaterjuffer

De maanwaterjuffer is een libellesoort die zich voortplant in zure vennen, hoogveen en plassen. De soort staat op de rode lijst als kwetsbaar en staat onder druk omdat steeds meer voorheen geschikte wateren in Nederland in kwaliteit achteruit gaan. In het Fochteloërveen doet deze soort het nog vrij goed en het lijkt erop dat dit gebied de grootste populatie van Nederland heeft. Tijdens het onderzoek werd de soort 53 keer waargenomen, vaak meerdere individuen bij elkaar. Ook is de soort redelijk verspreid over het gebied waargenomen. Dat zijn vooral waarnemingen langs de randen van het te onderzoeken gebied en minder waarnemingen in de kern. 

Soorten in droge heide

In de droge heide, dat aanwezig is op de zandkop van de Bonghaar, werden tijdens de inventarisatie twee soorten dagvlinders gezien; het hooibeestje en de bruine vuurvlinder. Er werden hier ook andere soorten waargenomen zoals verschillende soorten koolwitjes en atalanta. Deze soorten horen eigenlijk niet bij ‘droge heide’ en zijn daarom niet meegenomen in de rapportage. De kommavlinder en de heivlinder werden eerder in het gebied waargenomen, maar vanwege de laatste waarnemingen (2017) kunnen ze waarschijnlijk als uitgestorven worden beschouwd. Vergrassing van de heide op de Bonghaar speelt hierin waarschijnlijk een rol. Van de kommavlinder stammen de laatste waarnemingen uit 2008. Ook deze soort komt waarschijnlijk niet meer in het Fochteloërveen voor.

Heidehommel

Tot 2019 wisten we alleen van vroegere waarnemingen van de heidehommel in het gebied. Maar vanaf 2019 is de heidehommel bezig met een ware comeback en tegenwoordig wordt de soort verspreid over het Fochteloërveen waargenomen. Tijdens het onderzoek werden meer dan 250 individuen waargenomen; zowel mannetjes, werksters als koninginnen. Dat is goed nieuws, want dat betekent dat deze hommel weer volop aanwezig is in het Fochteloërveen. 

Wil je meer lezen over dit onderzoek laat het ons dan weten en stuur ons een e-mail.