Werkzaamheden natuurherstel Fochteloërveen

Water vasthouden

Om het hoogveen te behouden is het van belang het regenwater beter vast te houden. Hiervoor zijn er rond de eeuwwisseling houten kades aangelegd. Dat werkte goed zolang het hout onder water stond. Helaas zijn de kades door toenemende verdroging in contact gekomen met lucht en gaan rotten. Met als gevolg dat water minder goed wordt vastgehouden en het gebied verder verdroogt. Daarbovenop stimuleert de hoeveelheid stikstof die in het gebied neerdaalt de groei van bomen, struiken en grassen waardoor er nog meer water verdampt en de verdrogingsschade toeneemt. Boswachter Jacob de Bruin: “Als je om je heen kijkt in het Fochteloërveen dan zie je heel veel gras en kleine bomen, zoals pijpenstrootje en berken. Een rechtstreeks gevolg van de grotere hoeveelheid stikstof. Wat je zou moeten zien, zijn veenmossen, eenarig wollegras en heide. Juist dat pijpenstrootje en die bomen verdampen veel water waardoor de kwaliteit van het hoogveen verslechtert en soorten verdwijnen”.

Nu ingrijpen

Om de natuur in het Fochteloërveen te laten overleven is het noodzakelijk nu in te grijpen. De oude kades worden vervangen door zand en leemkades, een beproefde methode met een lange levensduur. Hierdoor wordt regenwater vastgehouden in het gebied en krijgt veenmos, de basis van een levend hoogveen, de kans om weer aan te groeien. Ons streven is een zelfregulerend, toekomstbestendig levend hoogveen.

Dat betekent dat er de komende jaren vrachtwagens en graafmachines in het gebied aan de slag moeten om ruim 50 kilometer kades te vervangen. Boswachter Sietske Westerhof: “Het afgelopen jaar zijn we bezig geweest met voorbereidingen, inmiddels zijn we in het gebied met de werkzaamheden gestart. We houden daarbij zoveel mogelijk rekening met de natuur en de omgeving. Tijdens de werkzaamheden kijkt er voortdurend een ecoloog mee om onnodige schade te voorkomen en gedurende het broedseizoen stoppen we (tijdelijk) met de werkzaamheden. Alle schade aan de natuur voorkomen tijdens de werkzaamheden is een illusie, tegelijkertijd weten we dat als we niets doen de schade op de langere termijn veel groter is. Dan raken we soorten definitief kwijt. De natuur zal veel baat hebben bij de huidige maatregelen”.

Natuurlijk wapen tegen klimaatverandering

De natuurherstelwerkzaamheden hebben als hoofddoel het behoud van de biodiversiteit. Maar dat is niet de enige reden. De werkzaamheden dragen ook bij aan het ontwikkelen van een klimaatbuffer voor de omgeving. Jacob: “Hoogveen werkt als een superspons. Bij hevige buien zuigen de veenmossen het water op en geven dit langzaam weer vrij. Dat voorkomt mogelijke wateroverlast en houdt water langer vast zodat de droogte in het hoogveen verminderd kan worden. Daarnaast kan het waterrijke gebied veel warmte opnemen en functioneert als een soort groene airco. Tenslotte houdt een goed werkend hoogveen CO2 vast omdat de afgestorven plantenresten aan de onderkant nauwelijks verteren, terwijl de groei aan de bovenkant wel doorgaat. Groeiend hoogveen haalt zelf CO2 uit de atmosfeer waardoor de klimaatverandering vertraagd kan worden. Hoogveen is daarin effectiever dan bos. Om deze redenen werken we niet alleen aan dit project, maar doen we dit samen met de provincies Drenthe en Fryslân, het ministerie van LNV, Staatsbosbeheer de omringende gemeenten en de waterschappen. Boswachter Sietske Westerhof: “Naast het verbeteren van de biodiversiteit, zorgen we met het herstel van de waterhuishouding dat de omgeving zich beter kan wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering.”

Nu alle voorbereidingen zijn getroffen, zijn we inmiddels gestart met de aanleg van de nieuwe kades. Dit betekent dat er vrachtwagens en graafmachines aan het werk zijn in het gebied.

In onderstaande vlog vertelt Willem Hermse, omgevingsmanager bij Natuurmonumenten, meer over de aanleg van de kades in het Fochteloërveen.