Zwanenzang in het Fochteloërveen
Het aantal wilde- en kleine zwanen neemt al jaren af in het Fochteloërveen. Landschappelijke veranderingen, steeds meer recreatie, verstoring en verjagen, zijn hier de oorzaak van. Zo blijkt uit een onderzoek uitgevoerd door de provincie Drenthe dat is ‘afgedwongen’ door de Natuur & Milieufederatie Drenthe, Vogelbescherming Nederland en Natuurmonumenten.
De wilde- en kleine zwanen reizen in de winter vanuit het verre Noorden naar Nederland. Je kunt ze vaak vinden in weilanden, waar ze in kleine groepjes bij elkaar zitten, of je ziet ze in een V-formatie door de lucht vliegen. Deze weilanden, ook wel pleisterplaatsen genoemd, zijn belangrijke tussenstops voor trekvogels. Ze kunnen hier rusten en eten voordat ze verder trekken. Je kunt de wilde- en kleine zwaan van elkaar onderscheiden door de kleur van hun snavel en hun grootte. De wilde zwaan heeft een opvallend gele snavel terwijl de kleine zwaan voornamelijk een zwarte snavel heeft. Zoals de naam al aangeeft, is de kleine zwaan kleiner dan de wilde zwaan.
Een groot aantal zwanen blijft gedurende de wintermaanden, van oktober tot maart in Nederland. Daarna vliegen ze verder naar andere landen in Noordwest-Europa. De afgelopen jaren vertrekken de zwanen echter steeds vroeger, soms al in december.
’s Nachts rusten de wilde- en kleine zwanen in het Fochteloërveen en overdag zoeken ze voornamelijk voedsel op de akkers en de graslanden rondom het veengebied. Deze rust wordt steeds meer verstoord door menselijke activiteiten. Het gebied waar ze voedsel vinden staat onder druk. De zwanen voeden zich graag met eiwitrijke grassen en voedselresten op de akkers. Wanneer er werkzaamheden worden uitgevoerd of de zwanen worden verjaagd, verstoort dit grote groepen zwanen.
Afname rust- en foerageergebied
Onderzoek heeft aangetoond dat het rust- en foerageergebied rondom het Fochteloërveen belangrijk is voor de beschermde vogelsoorten, waaronder de zeldzame toendrarietgans, kleine zwaan en wilde zwaan. In de winter van 2022/2023 zijn de zwanen dagelijks geteld en is er gekeken naar hoe het gebied wordt gebruikt als tussenstop. Door verstoring en verjaging worden belangrijke voedselgebieden, zoals in Ravenswoud, regelmatig leeg en moeten de zwanen uitwijken naar alternatieve plekken of ze vertrekken zelfs.
Op dit moment voldoet de pleisterplaats Fochteloërveen niet als veilige haven voor beschermde vogelsoorten als ganzen en zwanen. Binnen een straal van vijf kilometer is er te weinig ruimte voor de zwanen om te rusten, slapen en voedsel te vinden. Om ervoor te zorgen dat de zwanenpopulatie behouden blijft, zijn er drastische veranderingen nodig.
