Natuur profiteert van hoogwater in de Maasvallei

Zand, grind, takken en zelfs hele bomen zijn kilometers vervoerd door het water en afgezet op nieuwe plekken. Meters boven de grond zie je nu knaagsporen van de bever. En door de vorst direct na het hoogwater zijn bomen ‘gestript’ door zakkend ijs langs de schors. 

Extra werk

“Het was alweer een tijd geleden dat we zulke hoge afvoeren hebben gehad”, begint Huub Joosten die als coördinator natuurbeheer tijdens de hoogwaterperiode elke dag de actuele waterstanden van de Maas in de gaten houdt. “Voor mij is het altijd weer een bijzonder moment, maar het betekent ook extra werk voor onze boswachters in het veld. Kuddes grote grazers moeten worden verplaatst naar veilige plekken, we geven extra voedsel als dat nodig is en dit jaar hebben we zelfs onze terreinen afgesloten voor publiek. Gelukkig krijgen we steeds hulp van vrijwilligers en boeren uit de buurt.”

Rust en ruimte voor dieren

Tijdens hoogwater vluchten alle dieren naar de laatst overgebleven droge plekken. Niet alleen de Galloway-runderen en Konikpaarden, maar ook reeën, vossen, dassen, konijnen en allerlei andere kleine dieren. Huub: “In zulke extreme omstandigheden is het belangrijk om dieren rust en ruimte te gunnen in hun beperkte leefgebied en afstand te houden. Zelfs toeschouwers die aan de randen van terreinen genieten van hoogwater, kunnen voor verstoring zorgen en fataal zijn voor dieren. Reeën kunnen bijvoorbeeld verdrinken, omdat ze niet naar de kant durven te komen.”

Aantrekkelijke plekken

Inmiddels zijn de veranderingen buiten goed te zien. Hier en daar zijn nieuwe grindbanken, dikke zandpakketten, geulen en steilwanden ontstaan. Op plekken met nieuwe afzettingen begint de vegetatieontwikkeling weer opnieuw”, legt ecoloog Rob Geraeds uit. “Zand- en grindbanken zijn hartstikke aantrekkelijk voor pioniersplanten als duizendguldenkruid, spiesleeuwenbek en bruin cypergraspaar. Maar ook voor insecten die van droge en warme plekjes houden, waaronder de blauwvleugelsprinkhaan. En een afgeslagen oever is een ideale broedplek voor oeverzwaluwen en ijsvogels.”

Kansen voor (nieuwe) natuur

Zo’n flinke overstroming biedt dus volop kansen voor de natuur. Het Maaswater dat vanuit Frankrijk via België ons land binnenstroomt brengt allerlei plantenzaden, insecten en kleine waterdiertjes mee. Rob: “Plantenstengels met daarin eitjes of larven van insecten breken af en spoelen mee. Hieronder kunnen zich soorten bevinden die nu nog niet in Nederland voorkomen. In het water zelf, maar ook in de bodem van de rivier leven allerlei insecten en andere ongewervelden. Door de enorme afvoer en hoge stroomsnelheid verspreiden ze zich al gauw. Zodra ze hier achterblijven, breidt de natuur zich uit en kunnen er nieuwe populaties ontstaan. Zo is eerder bijvoorbeeld de zeldzame kleine tanglibel in het Maasdal terecht gekomen. Dus wie weet welke verrassingen we over een tijdje aantreffen."

Dynamisch rivierlandschap

Natuurmonumenten wil samen met partners in het grensoverschrijdende RivierPark Maasvallei de (nieuwe) natuur vrij spel geven. Dat betekent dat we als terreinbeheerder zelf zo min mogelijk ingrijpen. We geven de ruimte aan natuurlijke processen, waarbij onder invloed van het water en de grote grazers een dynamisch rivierlandschap ontstaat dat continu in beweging is. Ervaar zelf hoe de natuur zich hier ontwikkelt. Wees welkom om te struinen en op ontdekkingstocht te gaan in onze gebieden.

Let wel: geniet van de natuur, maar doe het met respect vóór de natuur. Nu planten weer beginnen te groeien, de eerste vogels zingen en het broedseizoen eraan komt, is de natuur kwetsbaarder. Houd je dus aan de regels: honden de lijn en laat geen afval achter. Tip: neem eens een vuilniszak mee tijdens je wandeling. Na elke hoogwaterperiode blijft er veel plastic achter. Zo help ook jij de natuur een handje!

Meer weten?

Wil je meer weten over wat Natuurmonumenten nastreeft voor de nieuwe natuur langs de Grensmaas? Download de kaart met de Natuurvisie 2016-2033 of neem contact op via [email protected]. Kijk voor meer informatie over de natuurontwikkeling ook op www.grensmaas.nl en www.rivierparkmaasvallei.nl.