Op pad met vrijwillig boswachter Jan op Landgoed Visdonk

In de Natuurmonumenten-jeep haalt boswachter Jan me op bij het treinstation van Roosendaal. Nu is het zeker: mijn eerste taak als vrijwilliger NM online is begonnen. Onderweg naar Visdonk praten we al honderduit, maar, zegt Jan: “Eerst een bakje koffie en dan ga ik vertellen.”

Een landgoed voor iedereen

Jan van der Leemputte is al 10 jaar vrijwilliger bij Natuurmonumenten. Hij begon bij de vrijwilligers van het veldbeheerwerk van landgoed Visdonk (veldwerk en onderhoud van de verschillende routes). Na enkele jaren werd Jan vrijwillige boswachter voor toezicht en voorlichting. Ik ga dit keer met hem mee op zijn rondes en leer zo door de ogen van boswachter Jan het landgoed en zijn bezoekers kennen. Hij groet iedereen vriendelijk, geeft antwoord op vragen en vraagt tegelijkertijd of ze iets bijzonders hebben gezien. Ondertussen raapt hij afval op, zet paaltjes recht en bekijkt wat er nog meer moet gebeuren. Jan: “Door de uitbreiding van Roosendaal ligt Visdonk nu vlak tegen de woonwijk aan en heel wat mensen komen hier naar toe. Het landgoed heeft voor iedereen wel wat. Een speeltuintje voor kinderen en een speelveld voor honden. Paden waar je je hond aan moet lijnen en paden waar je hond vrij mag rennen. Sporters komen er graag: naast wandelroutes (ook voor kinderwagens en rolstoelen) is er een trimbaan, een ruiterpad en een mountainbikeroute. Zo kan iedereen van Visdonk genieten, zonder de natuur te beschadigen.”

Buurman boer, witte bomen en honden

Vanachter oude houtwallen kijken de koeien nieuwsgierig toe als Jan vertelt. “De boer is onze buurman, daar werken we nauw mee samen. De houtwallen waren vroeger een natuurlijke barricade met o.a. meidoorn en het hout diende voor o.a. oude heksenbezems, gereedschap, werktuigen en de haard. Afscheidingen maken we ook zelf, van gesnoeid hout waartussen dieren hun schuilplaats vinden. Oude stukken door torren aangetast productiebos worden gekapt en maken plaats voor gevarieerd bos dat beter is voor de biodiversiteit.”

Al wandelend komen we bij de witte bomen, daar staat een uitleg bij. Jan: “Om de beukenstammen te beschermen hebben we ze witgekalkt, zodat de bast eronder kan herstellen. Dit was nodig omdat een valwind een aantal bomen heeft omgerukt, waardoor de andere stammen teveel in het schadelijke zonlicht kwamen. De kalk verdwijnt op den duur vanzelf.” Jan plaatst de houten infopaaltjes zelf en legt me uit hoe je die rotsvast in het zand zet.

In een zijpaadje heeft een vrouw vergeten haar hondjes aan te lijnen. Wanneer Jan vriendelijk contact legt, komen de hondenriemen vanzelf tevoorschijn. “Als je alles maar goed uitlegt, dan werken de mensen wel mee en we geven ze ook een alternatief.” Even verder mogen de honden los, want hier is een speciale hondenspeelplaats. Allerlei rassen buitelen over elkaar heen en rennen door de tunneltjes. Ondertussen hebben hun baasjes alle rust voor een gezellig praatje, o.a. met de boswachter.



Gedenkbos

Even verder komen we bij de voormalige turfvaart en het gedenkbos. Jan: “We hebben bomen geplant die mensen kozen als gedenkplaats en voor de as van hun dierbaren. Hier wordt dankbaar gebruik van gemaakt: het is een mooie, rustige plek om steeds naar terug te komen.” We lopen verder over een pad dat gedeeld wordt door mountainbikers, wandelaars en ruiters. “Een belletje moet je dan wel even doen, als je aan komt racen.” Aan de eikenbomen naast het pad hangen mezenkastjes. Jan: “Ik zie dit jaar hier minder processierupsen. En deze boom heeft een nis, waarin een Mariabeeld was gezet. Daarna volgenden lichtjes en andere versieringen; tot bovenin toe. Dat hebben we er allemaal uit moeten halen, we zijn natuurlijk geen bedevaartsoord. Hier groeien ook overal bramen en verderop wilde aardbeien, maar door het koude voorjaar zijn er dit jaar veel minder vruchten.” Onderweg zien we een oude (gedempte) waterput en helaas ook sporen van vandalisme. “Ik noteer alles, zodat we dit allemaal kunnen herstellen.”

Moerashertshooi en Japanse duizendknoop

Na nog een lekkere bak koffie tussen de tsjilpende vogels, gaan we in het ‘trekkertje’ op weg naar het Rozenven. Jan wijst me onderweg op de heidevelden die in augustus paars zullen kleuren en op velden vol wintertarwe die voormalig akkerland moet uitputten. “Zo wordt de zandgrond weer geschikt voor wilde bloemen (die we inzaaien) en keert de natuur terug.” Ter plekke aangekomen vraagt Jan een gestrande wielrenner of hij hulp nodig heeft en maakt hij een praatje met de bewoner van het oude boswachtershuisje. Bij het idyllische Rozenven haalt hij een leeg blikje uit het water en vertelt me over de bijzondere flora. “Binnenkort bloeit hier aan de overkant de klokjesgentiaan en de beenbreek en nu al zien we de gele bloempjes van het moerashertshooi. Er zitten hier allerlei libellen, zoals deze schitterende blauwe. Naast het ven loopt de wandelroute door een drassig gebied, waar een vlonderpad is gemaakt zodat je geen natte voeten krijgt en met wat gaas erop glijd je ook niet uit. En, zie je daar dat bosje naast het boswachtershuisje? Daar zitten elk jaar jonge reeën! Ik moet je ook vertellen over de Japanse duizendknoop, want dat is echt een PLAAG! Dit is de struik, maak er maar een foto van, want die overwoekert alles en krijgen we bijna niet weg.”



OERR-bijenhotel

We rijden terug naar het beheerkantoor en steken even de weg over voor een nieuw project. Jan: “Hier, naast de lodge, stond een bijenhotel dat aan vervanging toe was. Naar het idee van mijn collega, Miranda (boswachter communicatie en beleven) heeft een artistieke houtbewerker een nieuwe gemaakt in de letters OERRR. Het is nog niet af, maar je kunt al goed zien hoe het wordt. Dit bijenhotel wordt gesponsord door Buitenleven Vakanties.”

En dan is de ochtend om, tijd voor Jan om naar huis te gaan en voor mij om de trein te pakken. Wat een heerlijk begin van mijn zaterdag en wat een bijzondere kennismaking met Landgoed Visdonk!

Tekst en foto: Ans Goorden