Wandelroute Wolfheze, vlak bij Arnhem
Waar: Wolfheze
Over de route
De historische wandelroute bij Wolfheze voert door een gevarieerd natuurgebied. Zie de eeuwenoude en mysterieuze Wodanseiken en ontdek de grafheuvels uit de bronstijd.
Uniek langs deze wandelroute zijn de oude en minder oude menselijke sporen. Duizenden jaren voor Christus woonden er al mensen op de Veluwe. Welke sporen vind je hier nog van terug? De grafheuvels die zowel uit de nieuwe steentijd (2450-2000 v. Chr.) als uit de bronstijd (2000-800 v. Chr.) stammen zijn de oudste resten van beschaving die je in dit gebied kan tegenkomen. Maar ook van het ‘recentere’ verleden zijn er resten te zien, bijvoorbeeld de eeuwenoude karrensporen, wegen en verdedigingswallen. En niet te vergeten de beroemde Wodanseiken van ruim 450 jaar oud.
De wandelroute is gemarkeerd met grote stenen voorzien van een blauwe stip.
Waar kun je starten
Parkeerplaats Wolfheze
Wat kom je onderweg tegen?
1. Grafheuvels
Links van de wandelroute zie je twee forse heuvels. Deze grafheuvels dateren uit de nieuwe steentijd of de bronstijd, ergens tussen 2850 en 1100 voor Christus. Alleen belangrijke mensen werden in grafheuvels begraven; ‘gewone’ mensen kregen een kuil in de grond. De heuvels werden meestal voor méér dan een begrafenis gebruikt. De doden kregen bekers, wapens of siervoorwerpen mee.
In deze heuvels liggen geen skeletten of grafgiften meer. Door plundering en ondeskundig onderzoek zijn ze verdwenen. Natuurmonumenten zorgt ervoor dat er geen bomen op de heuvels groeien. De wortels daarvan zouden immers het archeologisch monument vernielen.
2. Kerkheuvel
Het oude gehucht Wolfheze bestond waarschijnlijk al zo'n 1000 jaar na Christus. De nederzetting lag aan de weg tussen Arnhem en Wageningen. De naam van deze weg, de Schelmseweg, herinnert aan de gevangenen (de schelmen) die langs deze weg naar Arnhem werden vervoerd om daar te worden berecht.
Het oude Wolfheze was niet veel meer dan een kerk met kerkhof, een boerderij en een schaapskooi. In 1585 trokken de Spanjaarden plunderend en brandstichtend rond op de Veluwe. Wellicht sneuvelde toen ook de tufstenen kerk; in 1624 was er in elk geval niets meer van over. Het bestuur van het Kwartier Veluwe verkocht in dat jaar het 'gruys van de duyfsteen (tufsteen) van de kercke tot Wolffhezen' aan een schipper.
Je staat hier bij de kerkheuvel, de resten van het kerkje van het voormalige Wolfheze. Het cement en wellicht ook skeletresten zorgen ervoor dat de bodem van de kerkheuvel (veel) kalk bevat. Er groeien dan ook kalkminnende planten als geel walstro en echte kruisdistel.
Het ontstaan van het huidige Wolfheze hangt samen met de komst van een psychiatrische inrichting in 1907.
3. Landweer
Haaks op de weg zie je aan weerszijden een lange wal. Ruim 100 meter verderop ligt er nog een. Samen vormen ze een zogeheten dubbele landweer. De wallen waren vroeger hoger en begroeid met doornige struiken. Alleen via de weg waren deze hindernissen te passeren. Door ter hoogte van de wal de weg af te sluiten, was het mogelijk de reizigers te controleren, te bestelen of tol te heffen. De karrensporen hadden vroeger niet een vaste loop. Zodra een spoor té ver was uitgesleten, gingen de wagens ernaast rijden en ontstond een nieuw karrenspoor. Een waaier van sporen leidt naar de opening in de wal.
Landweren werden zowel door de inwoners van de dorpen als door het leger aangelegd en gebruikt. Deze heeft waarschijnlijk een militaire achtergrond.
Na de eerste wal kun je heen en weer lopen naar het Rondeel.
