Droogteonderzoek: daadkracht, geld en structurele maatregelen hard nodig

De urgentie is hoog omdat soorten onder druk staan. Ook eisen Europese richtlijnen zoals de Kaderrichtlijn Water (KRW) en Natura2000 om in 2027 het watersysteem op orde te hebben. Onze hydroloog Corine Geujen, was nauw betrokken bij de samenwerking tussen wetenschappers, provincies, waterschappen en maatschappelijke organisaties. Zij blikt terug op de belangrijkste uitkomsten van het droogteonderzoek.

Schade aan natuur

Verdroging is een ernstige bedreiging voor de natuur. Drie droge zomers hebben laten zien dat veel natuur verloren is gegaan door droogte. Vooral beken, vennen, venen, broekbossen die afhankelijk zijn van kwelwater en natte graslanden hadden het zwaar te verduren. Ook fijnspar en struikheide hadden het zwaar.

Grondwateronttrekkingen óók aanpakken

Het onderzoek bevestigt dat de gevolgen van droog weer door de mens versterkt worden. We voeren te veel en te snel water naar zee en onttrekken grond- en oppervlaktewater voor industrie, drinkwater en landbouw. De grondwateronttrekkingen verergeren de droogte voor natuur. Ze leiden tot extra daling van grondwaterstanden en extra afname van beekafvoeren, want grondwater voedt ook beken, en kwel (grondwater dat uit de bodem naar boven sijpelt). Daarom is het belangrijk dat er meer regels komen voor grondwatergebruik. Die moeten ervoor zorgen dat het grondwaterpeil vooral bij kwetsbare natuurgebieden niet zal dalen.

Goede monitoring ontbreekt

Uit een inventarisatie blijkt dat waterschappen en provincies verschillend omgaan met de registratie van onttrekkingen. Op droogteportaal.nl is de al bekende informatie in te zien. Om meer grip te krijgen hoe het met onze wateren staat, is het belangrijk dat er meer uniforme, actuele monitoring naar watergebruik en toestand van het watersysteem komt, aldus de onderzoekers. Denk aan online informatie over watergebruik voor drinkwater en beregening.

Beter omgaan met weersextremen

Natuurmonumenten pleit samen met andere natuurorganisaties voor meer regie en daadkracht op de aanpak van verdroging. Tijdelijke maatregelen zijn niet genoeg. Vandaag al moeten we beginnen met de uitvoering van structurele maatregelen. Samen moeten we toewerken naar een slimmere ruimtelijke inrichting voor een klimaatbestendig Nederland waarin water een sturende rol heeft. Landgebruik moet waar nodig worden aangepast en er zijn veel kansen om opgaven te combineren. Natuurlijke oplossingen - zoals klimaatbuffers en integrale overgangszones rondom natuurgebieden - zouden altijd benut moeten worden. De nieuw gepubliceerde Kansenkaart Klimaatbuffers biedt daar inspiratie om mét te natuur te werken.

Lessen leren

Het is belangrijk dat de resultaten van dit onderzoek worden meegenomen in komende beleids- en gebiedsprocessen. De maatregelen uit het onderzoek vragen om een samenwerking in bodem- en watersysteem met alle betrokken partijen. Het door 13 Brabantse (water)partijen gesloten grondwaterakkoord om de grondwatervoorraad in Brabant te verbeteren is hier een mooi voorbeeld van.

Lees hier het hele onderzoek ‘Droogte in de zandgebieden van Nederland’ en hier de samenvatting.