Natuurgebieden blijken veilige haven voor soorten

In Nederland hebben we eindelijk na ruim twintig jaar onze natuurgebieden van Europese klasse aangewezen, de zogenoemde Natura 2000-gebieden. Om nu te zeggen dat dat gladjes is verlopen zou het understatement van het jaar zijn. Er is veel verzet geweest, Nederland zou “op slot gaan”.

Bescherming van natuur helpt

Kern is dat er regels zijn die de natuur daadwerkelijk kunnen beschermen. De vraag ligt voor de hand of die bescherming ook helpt. Nu is recent de Europese bescherming eens goed tegen het licht gehouden. Uit divers wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de bescherming ondubbelzinnig helpt bij het beschermen van de planten en dieren waarvoor die gebieden speciaal zijn aangewezen. In ons land gaat het bijvoorbeeld goed met kraanvogel, bever en de majestueuze zeearend.

Nieuw internationaal onderzoek, waarbij ook het Nederlandse Alterra betrokken bewijst dat er ook belangrijke positieve neveneffecten te zijn. Natura 2000 blijkt te werken als een beschermende paraplu. Rode lijstsoorten blijken het veel beter te doen binnen de Natura 2000-gebieden dan daarbuiten. Natura 2000 beslaat 18% van het Europese grondgebied maar 35-40% van de bedreigde Rode lijstsoorten vindt een veilige haven in deze gebieden. Vooral bedreigde vlinders, vogels en reptielen komen voor in Natura 2000-gebieden. Ook plantensoorten laten hetzelfde beeld zien. In de onderzochte zone van 500 meter buiten het Natura 2000-gebied komen de helft meer plantensoorten voor dan in verder gelegen gebieden. Natura 2000 heeft aantrekkingskracht! Zelfs hele gewone soorten blijken zich evenzeer thuis te voelen in Natura 2000-gebieden als daarbuiten.

Nederland maar 13 procent Natura 2000 gebieden

Voor Nederland kan als eerste worden gesteld dat het Europese gemiddelde van 18 procent van het grondgebied niet wordt gehaald. Nederland heeft ca 13 procent aangewezen en veel van de gebieden zijn hele grote watergebieden: IJsselmeergebied, de Waddenzee en Delta. De aanleg van het nationaal natuur netwerk waarmee de losse puzzelstukjes van Natura 2000 zouden worden ingebed en verbonden stagneert, is niet goed beschermd en het beheer is onvoldoende en onzeker gefinancierd. Ten slotte is de druk vanuit de intensieve landbouw groot: vermesting, pesticiden en verdroging.

Uit het onderzoek blijkt dat beschermde gebieden dus werken en het fundament zijn voor het behoud van biodiversiteit. Is het hiermee een goed nieuws-show? Helaas niet. Op mondiaal niveau resteert nog 70 procent van onze biodiversiteit, op Europees niveau 50 procent en in Nederland een magere 15 procent. Er is dus nog veel werk aan de winkel om dit percentage op te krikken en om ervoor te zorgen dat die aantrekkingskracht van Natura 2000 nog groter wordt.

Patrick NuvelstijnPublic Affairs Natuurmonumenten