Natuurorganisaties bezorgd om hoe mestderogatie wordt afgebouwd
Vanaf 2026 mogen boeren minder mest op hun land brengen. Natuurmonumenten, LandschappenNL, Natuur & Milieu, Vogelbescherming Nederland en de Natuur- en Milieufederaties ondersteunen de beslissing van de Commissie om de uitzonderingspositie die Nederland in Europa had op mestgebruik, af te bouwen. De organisaties vinden het een ingrijpende, maar noodzakelijke stap om onze waterkwaliteit op orde te krijgen en zo planten, dieren en mensen die daarvan afhankelijk zijn beter te beschermen. Wel maken de organisaties zich zorgen over de manier waarop de afbouw wordt gerealiseerd. Vanavond om 18.00 uur debatteert de Tweede Kamer over dit onderwerp.
Het verlies van derogatie komt voor boeren boven op de onzekerheid over de gevolgen van het stikstofbeleid, ze moeten daarom ondersteund en begeleid worden bij de transitie naar een duurzamere landbouw. Natuurorganisaties stuurden daarom een brief met hun aanbevelingen aan de Tweede Kamer.
Nederlandse waterkwaliteit staat onder grote druk
Het Nederlandse oppervlakte- en grondwater is van slechte kwaliteit: Nederland scoort het slechtste van alle Europese landen. In 2027 moet ons water voldoen aan de Europese doelen uit de Kaderrichtlijn Water. Een van de oorzaken van de slechte waterkwaliteit is dat er te veel stikstof in het oppervlaktewater zit. Dit komt voor een groot deel uit mest. Te veel stikstof zorgt voor extra algengroei, wat leidt tot een zuurstoftekort. Zo’n disbalans in het water kan het hele voedselweb (biodiversiteit) van planten en dieren in gevaar brengen.
Actie vereist om gebruik van kunstmest te ontmoedigen
De derogatie gaat alleen over het gebruik van dierlijke mest en niet over kunstmest. De organisaties willen voorkomen dat boeren door verlies van de derogatie meer kunstmest gaan gebruiken. De productie van kunstmest is zeer klimaatonvriendelijk en het gebruik ervan slecht voor het bodem- en waterleven. De organisaties vinden daarom dat de totale hoeveelheid mest (kunst- en dierlijk) die boeren op het land mogen brengen, naar beneden moet. Het staat buiten kijf dat minder mest beter is voor de waterkwaliteit.
Voorkom afname graslandareaal
In de vereisten van de Europese landbouwsubsidies is opgenomen dat boeren 80% van hun grond als grasland moeten behouden. Grasland heeft een positievere impact op biodiversiteit dan grond die wordt gebruikt voor het telen van andere gewassen. Bovendien spoelt mest op grasland veel minder uit dan op land waarop andere teelten plaatsvinden, omdat bij grasland de hele bodem is bedekt. Maar de afbouw van derogatie maakt het voor boeren mogelijk economisch aantrekkelijker om grasland om te zetten naar bijvoorbeeld de teelt van snijmais. Het is belangrijk dat de overheid het areaal grasland nauwgezet monitort, en actie onderneemt als het areaal te veel afneemt.
Begin rondom Natura 2000
In de zones rondom kwetsbare Natura2000-gebieden kunnen we niet wachten tot 2026 en is nu actie nodig om de waterkwaliteit te verbeteren. Door rondom Natura 2000 gebieden grond af te waarderen van landbouwgrond naar landschapsgrond krijgen boeren een directe vergoeding, in ruil voor bijvoorbeeld extensivering, minder mestgebruik en minder gebruik van bestrijdingsmiddelen in de buurt van kwetsbare natuur.
Ondersteun boeren in de omslag naar natuurvriendelijke landbouw
Het kabinet heeft ruim 24 miljard uitgetrokken om boeren te ondersteunen bij de landbouwtransitie middels het Nationaal Programma Landelijk Gebied. De organisaties vinden dat het afbouwpad van de derogatie optimaal moet worden geintegreerd in het NPLG, zodat het belastinggeld uit dit programma optimaal wordt besteed.
