Opinie stikstof: De natuur is niet gebaat bij meer spierballentaal

Door Jeroen Dijsselbloem en Marc van den Tweel 

Er zijn natuurgebieden waar in de zomer geen enkele eik vol in het blad staat. Er zijn heidegebieden waar vlinderrupsen doodvallen, nadat ze gegeten hebben van de stikstofrijke planten. Er zijn bossen waar koolmeeskuikens met gebroken pootjes uit het ei kruipen. Allemaal effecten van de stikstofcrisis. Het is de grootste bedreiging van de natuur in Nederland. De gevolgen zijn dramatisch. Hele ecosystemen raken ontwricht.

Nadat Natuurmonumenten zeker dertig jaar lang wees op de grote risico’s van onze stikstofuitstoot, trad in 2015 het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in werking. Nieuw beleid waardoor natuurgebieden werden hersteld, de stikstofuitstoot zou worden teruggebracht én ontwikkelruimte ontstond voor de economie. Natuurmonumenten had haar bedenkingen bij de effectiviteit van het PAS, maar het beleid leek ook – na een jarenlange impasse – eindelijk een kentering te bieden in de stijgende stikstofemissies. Het was, op papier, een evenwichtige aanpak die het voordeel van de twijfel verdiende.

Op 29 mei 2019 verwees de Raad van State het PAS naar de prullenbak. Het beleid leidde niet tot een daling, maar tot een stijging van de stikstofuitstoot. Maar wie de uitspraak van de Raad van State bestudeert, leest ook dat het PAS had kunnen werken: als er vanaf het begin serieus werk was gemaakt van het terugdringen van de stikstofuitstoot. Iets waar wij vanaf dag één toe hebben opgeroepen. En ja: Natuurmonumenten is zwaar teleurgesteld dat de noodzakelijke stikstofreductie ondanks alle beloftes niet van de grond is gekomen.

 

Soms zijn we juist actief achter de schermen

Om het stikstofprobleem definitief achter ons te laten, zijn er volgens Natuurmonumenten drie dingen nodig. Ten eerste moet de uitstoot omlaag. We pleiten voor ambitieuze reductiedoelstellingen – halvering van de huidige uitstoot binnen vijftien jaar – en willen dat die in wetgeving verankerd wordt. Daaraan moeten alle sectoren (landbouw, industrie, bouw, transport en luchtvaart) evenredig bijdragen.

Ten tweede pleiten we voor een ambitieus herstelprogramma voor de natuur. Hoe gezonder de natuur is, hoe meer ruimte er ontstaat voor economische activiteiten zonder dat deze een negatief effect hebben. Concreet pleiten we voor het terug op de kaart zetten van de Ecologische Hoofdstructuur: 50.000 hectare nieuwe natuur zodat gebieden met elkaar worden verbonden.

Ten derde pleiten we ervoor de stikstofuitstoot zo terug te dringen dat daardoor een nieuw perspectief voor de landbouw ontstaat. We weigeren ons neer te leggen bij het frame dat landbouw en natuur tegenover elkaar staan. Een effectieve oplossing kan alleen bereikt worden als óók de landbouw sterker uit de strijd komt. Boeren die ervoor kiezen om te stoppen, moeten geholpen worden die stap te zetten. En boeren die door willen met hun bedrijf, moeten de mogelijkheid krijgen een goede boterham te verdienen zonder altijd maar méér te produceren.

In de stikstofcrisis hebben wij ons helder uitgesproken voor de natuur. Maar we zijn ook altijd bereid het overleg verder te voeren. We zijn ervan overtuigd dat de natuur niet gebaat is bij nog meer spierballentaal en oorlogsretoriek. Het Malieveld is al genoeg vertrappeld. Alleen samen vinden we een uitweg.

Jeroen Dijsselbloem, voorzitter Vereniging Natuurmonumenten

Marc van den Tweel, algemeen directeur Vereniging Natuurmonumenten 

 

NB: Deze opinie verscheen op 5 februari '20 in dagblad Trouw. In de inleiding wordt verwezen naar deze brief van Frans Vollenbroek (Trouw, 1 februari '20). 

Natuurmonumenten en de stikstofcrisis: 

Meer weten over inspanningen om de natuur een stem te geven in deze stikstofcrisis en bij te dragen aan échte oplossingen? Zie een overzicht van onze activiteiten onder ons standpunt over stikstof en een overzicht van herstelwerkzaamheden.