Voorgenomen besluit natuurcompensatie Maasvlakte II gaat volledig voorbij aan natuurbelang

Het voorstel gaat totaal voorbij aan het natuurbelang en de uitspraak van de Rechtbank Midden Nederland en eerdere afspraken over de natuurcompensatie die Nederland met de Europese Commissie heeft gemaakt. De gebieden die nu worden aangewezen als toekomstig beschermd natuurgebied zijn te versnipperd en hebben te weinig potentie voor natuurherstel. In hoogwaardige gebieden mag nog steeds de bodem worden beschadigd door bodemberoerende visserij, zoals garnalenvisserij, waardoor onderwaternatuur geen kans krijgt te herstellen.

Maandenlang zaten natuurorganisaties constructief aan tafel om mee te denken over een oplossing. Het oorspronkelijke plan voor een zeereservaat is niet uitgevoerd om ruimte te bieden aan alternatieve plannen die ook perspectief bieden aan visserij. Nu ligt er een plan dat alleen rekening houdt met visserijbelang en natuurbelang volledig negeert.

"We hebben ons steeds constructief opgesteld en zijn tot het uiterste gegaan om alternatieven te bedenken die goed zijn voor de natuur en voor de visserij. We wachten al 20 jaar op de overheid om afspraken na te komen. Afspraken worden keer op keer geschonden, de grens is voor ons bereikt." - Jeroen de Koe, directeur Natuur

"De natuur staat onder druk en gaat steeds verder achteruit en de maatregelen die nodig zijn voor herstel worden daardoor steeds forser. Natuur heeft al weinig ruimte in Nederland en als er natuur verloren gaat moet er goede compensatie plaatsvinden, dat is wettelijk bepaald. Als aan dit voorstel wordt vastgehouden kunnen wij niet anders dan opnieuw naar de rechter stappen om te zorgen dat alsnog wordt voldaan aan de wettelijke natuurcompensatie.” 

Onderwaternatuur

Het gaat slecht met de onderwaternatuur. Bodemberoerende visserij beschadigt de zeebodem en zorgt ervoor dat planten, vissen en zeedieren in hun zee geen thuis meer kunnen vinden. We weten dat de rijke onderwaternatuur zich kan herstellen als deze met rust gelaten wordt. We zien dit op plekken waar nu niet kan worden gevist, zoals bij de Brouwersdam. Daar ontdekten duikers een paar jaar geleden een schitterend natuurlijk oesterrif: vroeger algemeen in de Voordelta, nu zeldzaam. De zeenatuur in de Voordelta verdient het om na 17 jaar alle ruimte te krijgen om te herstellen. 

In december 2023 was er onder leiding van voormalig minister Van der Wal een compromis bereikt en lag er een alternatief ecologisch aanvaardbaar plan rekening houdend met het belang van de vissers.  Demissionair staatssecretaris Rummenie houdt nu alleen rekening met de visserijbelangen en we zijn terug bij af. 

Vergunning door plan zeereservaat

Bij de aanleg van de Tweede Maasvlakte is ca 2.500 hectare onderwaternatuur verloren gegaan doordat er meters zand zijn opgespoten in de Voordelta: het stuk Noordzee voor de kust van Zuid-Holland en Zeeland. De vergunning legde vast hoe deze verloren natuur gecompenseerd zou worden. Het ministerie van LNV maakte destijds een plan voor de aanleg van een zeereservaat in de Voordelta. Om natuur te beschermen moest in dat gebied alle bodemberoerende en overige visserij worden beëindigd. Op basis van dat plan verleende de Europese Commissie in 2003 toestemming voor de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Later werd dit plan door Nederland echter in afgezwakte vorm uitgevoerd. 

Natuurcompensatie niet uitgevoerd

In 2020 bleek dat de natuurcompensatie hiermee niet voldoende was gerealiseerd. Natuurorganisaties zitten sindsdien aan tafel met het Rijk en ander betrokken partijen om een alternatieve natuurcompensatie vorm te geven. Omdat er onvoldoende voortgang zat in het traject stapten natuurorganisaties naar de rechter. In 2022 bepaalde de rechtbank dat de natuurcompensatie voor de aanleg van de Tweede Maasvlakte onvoldoende was gerealiseerd en alsnog moest worden uitgevoerd volgens het oorspronkelijke plan uit 2001. Ondanks de gerechtelijke uitspraak van 2022 en wederom vervolgsessies voor alternatieve plannen tussen alle partijen is de natuurcompensatie nog altijd niet uitgevoerd en ligt er nu een plan dat ver door de ondergrens zakt van wat ecologisch aanvaardbaar is en niet voldoet aan de eisen van de Europese Commissie. 

Wettelijke verplichting

Het is een wettelijke verplichting van de Europese Commissie om natuurcompensatie vooraf aan de uitvoering van een dergelijk project te realiseren. In dit geval is een vergunning voor de aanleg van de Tweede Maasvlakte afgegeven omdat er een goed plan lag voor een zeereservaat. Het zou een voorbeeldproject moeten zijn om te laten zien dat er economische ontwikkeling mogelijk is in een Europees beschermd natuurgebied als dit afdoende wordt gecompenseerd. Helaas is van een goed voorbeeldproject geen sprake. In feite ligt de Tweede Maasvlakte er al 17 jaar illegaal. Er bestaat nog steeds een plicht om de schade van de aanleg van Maasvlakte II te compenseren;  Uiteindelijk moet de natuurcompensatie alsnog worden uitgevoerd. Voor de natuur betekent dit de zoveelste vertraging in broodnodig herstel.

Voor vissers lijkt het een goed plan, maar feitelijk betekent het ook voor hen nog steeds onzekerheid voor de toekomst omdat het wettelijk geen stand houdt. Het is nu wachten op de Raad van State en de Europese Commissie om te bepalen wat er moet gebeuren. Dit schept een negatief precedent ten aanzien van toekomstige projecten waarvoor compensatie nodig is. Er wordt al gesproken over een nieuwe zeewaartse uitbreiding, een Maasvlakte III, terwijl de natuurcompensatie voor de aanleg van Maasvlakte II na al die jaren nog steeds niet fatsoenlijk is geregeld, laat staan uitgevoerd.

Natuurmonumenten, WNF, Vogelbescherming Nederland, Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland, Stichting Duinbehoud, Stichting de Noordzee, Stichting het Zuid-Hollands Landschap