Wordt de VN-top over biodiversiteit de redding voor de natuur?

Elke 10 jaar organiseren de Verenigde Naties zo’n grote conferentie, de laatste in 2011 in Aichi, Japan. Geen enkel natuurdoel dat destijds werd gesteld, is nu behaald. Door het voortschrijdende verlies van soorten en populaties is biodiversiteitbehoud en natuurherstel nu nog urgenter. De natuur heeft snel een reddend momentum nodig, zoals de klimaattop in Parijs dat was voor het klimaat.

Wat is biodiversiteit?

Biodiversiteit is de basis voor alle leven op aarde. Evenwichtige ecosystemen met veel verschillende soorten zorgen voor voldoende schoon water, lucht en voedsel. Bossen,  oceanen en bodems vol leven: robuuste ecosystemen leveren alles wat de mensheid nodig heeft. Maar de onmisbare diensten van de natuur staan onder druk.

Catastrofale verliezen

Volgens het IPBES (het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services) hebben menselijke activiteiten al 75 procent van het landareaal en 66 procent van de oceanen  gewijzigd. Daardoor eroderen veel ecosystemen en verdwijnen plant- en diersoorten in een alarmerend tempo. De snelheid waarmee dat in de laatste 50 jaar gebeurt, is zelfs nog nooit eerder voorgekomen, volgens het IPBES.

Erosie, ziekte, verarming

Natuurverlies heeft verstrekkende gevolgen. Beschadigde ecosystemen versnellen instortingen elders in de wereld.

• In de afgelopen 50 jaar zijn volgens het internationale Wereld Natuur Fonds de populaties zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen in aantallen met bijna 70 procent afgenomen.
• Ook het aantal soorten dieren en planten neemt in hoog tempo af: inmiddels worden één miljoen soorten met uitsterven bedreigd. Ecologen spreken al van de zesde extinctiegolf; door de vijfde stierven 66 miljoen jaar geleden de dinosauriërs uit.
• Steeds meer broeikasgas zoals CO2 en methaan ontsnapt uit bodems, bossen en veen naar de kwetsbare atmosfeer rond de aarde. In Noord-Holland en Utrecht neemt bijvoorbeeld de uitstoot van verdrogende veenweidegebieden hard toe.  Als gevolg daarvan zullen elders natuurgebieden en levensvormen verdwijnen.
• Nederland is in Europa voor wat betreft biodiversiteit hekkesluiter. Van het aantal soorten dat ruim 300 jaar geleden in Nederland voorkwam, is nog maar zo'n 15 procent over. Het afnemen van de soortenrijkdom komt vooral door de versnippering van het landschap, industrie en landbouw.
• Zo'n 60 procent van virusinfecties bij mensen komt door contact met dieren. Het vernietigen van oude oerbossen en de handel in wilde dieren vergroot de kans op wereldwijde epidemieën zoals het zoönose virus COVID-19. 

Ommekeer voor biodiversiteit

De biodiversiteits-top in Montreal biedt kansen om deze processen gezamenlijk te keren. Een aantal afspraken waarover wereldleiders besluiten willen nemen:

• Een eind maken aan de overexploitatie, vervuiling en versnippering van natuur en aan niet-duurzame landbouwmethoden;
• De bescherming van tenminste 30 procent van alle land- en zee-oppervlakten;
• De financiering van natuurbescherming en natuurherstel;
• Het stoppen van subsidies voor activiteiten die schadelijk zijn voor natuur, klimaat en milieu.

Europa's Natuurherstelwet

De Europese Commissie is de hoofdonderhandelaar namens de lidstaten. De EU heeft met de European Green Deal en de Biodiversiteitstrategie 2030 al grote stappen gezet om biodiversiteitverlies te stoppen. Eén van de actiepunten die daaruit voortkomt is het voorstel voor een Europese Natuurherstelwet. Deze wet legt vast dat in 2050 de ecosystemen op land en zee hersteld moeten zijn. Maar vanwege de oorlog in Oekraïne proberen sommige landen de uitvoering te vertragen. Ook Nederland heeft al uitstel aangekondigd voor belangrijke natuurmaatregelen, die cruciaal zijn voor onze waterkwaliteit.

Nederlandse inzet

Minister Van der Wal van Natuur en Stikstof zal later deze maand de top bezoeken. Na meer dan een eeuw natuurbeheer weet Natuurmonumenten goed hoeveel biodiversiteit hier al verloren is gegaan en hoe dringend Nederland natuurherstel nodig heeft. Natuurmonumenten steunt het voorstel van de EU en roept met andere natuurorganisaties de Nederlandse regering op om deze wet zonder vertraging uit te voeren.