Kwaliteitstoets Eemland

Gezamenlijk succes boeren en NM

Overal in Nederland gaat het slecht met de weidevogels. Zo is onze nationale vogel de grutto in 50 jaar tijd afgenomen van 125.000 naar nog slechts 1/5 daarvan: 25.000! Eén van de uitzonderingen op deze landelijke trend is Eemland. De sleutel voor het succes is de combinatie van een hoge waterstand/drassige bodem in de zogenaamde kerngebieden met een agrarische bedrijfsvoering in het omliggende gebied die is afgestemd op weidevogels (o.a. laat maaien). Resultaat is dat er ruim 400 paar grutto’s in het kerngebied broeden, zelfs 500 paar kieviten en met de kluut, die we vooral kennen van de Wadden en de Zeeuwse Delta gaat het ook erg goed (ca 25 paar). In het voorjaar is het een prachtgezicht om de kieviten door de lucht te zien buitelen en doorlopend de grutto z’n eigen naam te horen roepen.

Actiepunten

Hoewel het succes van de samenwerking tussen boeren en NM er mag zijn is de sfeer er (nog) niet van vieren van gezamenlijk succes. De landelijke trend van spanningen tussen boeren en natuurbeschermers is ook aan Eemland niet geheel voorbijgegaan. Gevoeligheden die vaak al meer dan 25 jaar geleden ten tijde van de ruilverkaveling, zijn ontstaan, worden in zekere zin nieuw leven ingeblazen. Het is bemoedigend om op deze dag te zien dat beide partijen elkaar weten te vinden en dat we meer oog hebben gekregen voor elkaars belangen en positie. Wat ook erg helpt is dat je het er op zo’n gezamenlijke dag heel informeel over kunt hebben waarbij kleine irritaties bespreekbaar worden en vooral dat de grote liefde voor de natuur en de omgeving, het open, vrijwel boomloze landschap van Eemland, worden gedeeld.

Behalve op het leggen van een verdere verbreding van de samenwerking was de toets ook specifiek gericht op een aantal plekken direct langs de Eem. De ambitie van Natuurmonumenten is om hier op verschillende plekken vochtig hooiland te ontwikkelen, een type grasland dat vroeger heel gangbaar was met soorten als dotterbloem, ratelaar en orchideeën en een rijkdom aan insecten. In Nederland is dit een zeldzaam geworden vegetatietype. Ondanks de 6 jaar geleden genomen maatregelen ten behoeve van verschraling, meer dynamiek door het bij hoogwater laten stromen van water door een nevengeul en andere aanpassingen is er zeer beperkt sprake van de flora waarop gehoopt werd. Verschillende mogelijke oorzaken werden besproken. Nader onderzoek naar de bodem moet uitwijzen is hoeverre de eerdere ambities nog altijd realistisch zijn en of de doelen moeten worden bijgesteld.

Beleving Eemland

De zeker naar randstedelijke begrippen enorme weidsheid en openheid van het landschap in combinatie met een grote vogelrijkdom maakt Eemland tot een bijzonder aantrekkelijk gebied. Tegelijkertijd is het relatief onbekend, ondanks de nabijheid van de stad Amersfoort en het drukke Gooi. Dat roept de vraag op of je nu juist de bekendheid en bezoek ervan wilt vergroten of juist niet. Vooralsnog is er sprake van terughoudendheid, zowel bij boeren als bij Natuurmonumenten. Weidevogels zijn gevoelig voor verstoring en datzelfde geldt voor de grote aantallen overwinterende ganzen. We willen zeker niet dat het gebied overlopen wordt. En tegelijkertijd zijn we trots op wat we hebben bereikt en willen we dat laten zien. Voorlopig houden we het dus bij de mooie wandelroute vanuit Eemnes of de fietsroute die zowel vanuit Amersfoort, Baarn als Bunschoten-Spakenburg gestart kan worden. Zeker in het voorjaar met de teruggekeerde weidevogels zijn deze een geweldige beleving!

Gert Kamphof en Sjaan Kasander (ledencommissie Utrecht & Vechtplassen)