Slechtvalk
De slechtvalk is de Max Verstappen onder de vogels. Met snelheden van 300 kilometer per uur is deze roofvogel het snelste dier op aarde. En het mooie is dat hij op veel plekken in Nederland te bewonderen is. Lees hier alles over deze imposante vlieger: herkenning, voorkomen, gedrag en bescherming.
Hoe herken je de slechtvalk?
De slechtvalk (Falco peregrinus) is onze grootste valk, groter en zwaarder dan andere soorten valken als smelleken en boomvalk. De slechtvalk valt niet alleen op door zijn snelle vlucht, ook de spitse vleugels en de relatief korte staart zijn kenmerkend.
Kenmerken
- Man slechtvalk is 46 centimeter lang met een vleugelspanwijdte van 85 centimeter
- Vrouw slechtvalk is 54 centimeter lang met een vleugelspanwijdte tot 115 centimeter
- Poten en oogrand zijn geel, de snavel is donkergrijs. Bij jonge vogels is de oogrand blauwgrijs
- Blauwgrijze vleugels van boven, aan de onderkant vaalwit, licht van kleur met donkere streepjes
- Zwarte ‘kap’ op zijn kop met een baardstreep
Waar komt de slechtvalk voor?
Op alle continenten, behalve Antarctica, komt de slechtvalk voor. Tot begin jaren ’90 ging het vrij slecht met de soort, door onder meer het beruchte bestrijdingsmiddel DDT in de landbouw, roofvogelvervolging en milieuvervuiling. Gelukkig gaat het tegenwoordig beter met de slechtvalk. Hij broedt met 200 paar op steeds meer plekken in ons land, zowel in de stad als in natuurgebieden. Wat niet wegneemt dat er weer nieuwe bedreigingen zijn, zoals PFAS (vlamvertragers) en vogelgriep.
Kijktip
Momenteel broeden ongeveer 200 paar verspreid over Nederland. Tegenwoordig ook in alle grote steden! In de winter komen daar gasten uit Scandinavië en Noord-Rusland bij. Ze laten zich dan goed bekijken in waterrijke gebieden en aan de kust, zoals De Schorren op Texel, de Vliehors op Vlieland en de stranden van Terschelling.
Hoe leeft de slechtvalk?
Het vrouwtje van de slechtvalk is met haar 1100 gram een stuk groter dan het mannetje met zijn gewicht van 750 gram. Dit maakt dat het vrouwtje op andere, grotere prooien jaagt dan de man. Maar altijd zijn het vogels op het menu, bij hen beide. Vandaar hun snelle duikvlucht, zo zijn ze hun prooien te slim af.
Naast eenden als wintertaling en smient staat een breed scala een steltlopers en lijsters op het menu. In een stadsomgeving komen daar ook nog eens flink wat duiven bij, zowel sierduiven, postduiven als verwilderde duiven.
Broeden
De slechtvalk bouwt nooit zelf een nest. Hij broedt op richels en kliffen, maar bij gebrek aan dit soort plekken in ons land helpen wij mensen een handje. Zo worden er speciale nestkasten geplaatst in hoge gebouwen. Ook pikt de slechtvalk wel eens een nest in van zwarte kraaien, bijvoorbeeld in hoogspanningsmasten. Broeden op de grond komt ook voor, maar dan altijd in afgesloten of weinig betreden terreinen als duinen en kwelders.
Het broeden gebeurt van februari tot april. Het vrouwtje legt 2 tot 4 eieren, die na een maand uitkomen. Zo’n 40 dagen na het uitkomen zijn de jongen vliegvlug, dan verlaten ze het nest. Nog twee maanden blijven de jongen onder de hoede van de ouders, waarna ze op eigen benen staan.
Jagen op topsnelheid
Man en vrouw slechtvalk zijn een uitstekend jachtduo, zowel in de winter als in de broedperiode jagen ze vaak samen. De een zorgt voor paniek in een groep overvliegende steltlopers of zangvogels, terwijl de ander in de chaos die ene kanoet weet te grijpen. In de neusgaten van een slechtvalk zit een soort knobbeltje dat moet voorkomen dat een slechtvalk tijdens topsnelheid niet kan ademhalen.
Hoe beschermen wij de slechtvalk?
Boswachter Warner Reinink van Natuurmonumenten werkt in De Onlanden en ziet daar geregeld de slechtvalk jagen.
‘De slechtvalk is een prachtige snelle jager, die de laatste decennia toeneemt. We zien hem ook in De Onlanden, wat een perfect jachtgebied voor deze vogeljager is. Al zeven jaar lang broedt een paartje hier vlakbij, in een nestkast aan het Gasunie-gebouw in Groningen. En dat is niet het enige paartje in de buurt, er broeden meer inmiddels.
Voor de slechtvalk verrichten wij geen speciale beschermingsmaatregelen, maar de soort profiteert natuurlijk wel van het succes van de Onlanden, er is veel voedsel te halen. Als boswachter van dit nog relatief jonge natuurgebied blijf ik me verbazen over de rijkdom in De Onlanden. Zo dicht bij de stad Groningen kun je hier genieten van niet alleen de slechtvalk, maar ook zeearend, kiekendieven en tal van zang- en rietvogels.’
Kijktip
Vanaf de 26 meter hoge uitkijktoren in De Onlanden heb je schitterend uitzicht over het gebied. Volg het beleefpad en je komt er langs.
