Natuurmonumenten en het Limburgs Programma Landelijk Gebied

Programmaleider Limburg namens Natuurmonumenten Gerard de Baaij startte zijn inleiding met de constatering dat er veel regels en wetten zijn, maar dat het toch slecht gaat met de natuur. Het aantal wettelijk beschermde Natura 2000 gebieden is ongeveer 15 % van ons land (land en binnenwater). Tel daar de gebieden van NatuurNetwerk Nederland (NNN) bij op, dan kom je op 26 %. Van alle beschermde typen ecosystemen in Nederland is maar 12% in ‘gunstige’ staat, 35% is ‘matig’ en 53% ‘ongunstig’.  Het is dan ook noodzakelijk dat er maatregelen gericht op stikstof en andere drukfactoren zoals verdroging, verstoring en watervervuiling komen. Gerard toonde het historisch overzicht van wat er landelijk tot nu toe besloten is sinds het uitkomen van het rapport van Remkes in 2019 ‘ niet alles kan overal’. Vervolgens werd er meer gedetailleerd in gegaan op wat er tot nu toe gedaan is en wat de plannen voor de komende jaren zijn in de Natura 2000-gebieden van Natuurmonumenten in Limburg.

NB. In deze presentatie zijn de getoonde foto’s van de gebieden te vinden. In onderstaand verslag wordt bij ieder gebied verwezen naar een website waarin een uitgebreide beschrijving te vinden is van de Natura 2000 maatregelen in dat specifieke gebied.

Weerter en Budelerbergen

Robin Peeters, coördinator natuurbeheer vertelde over de maatregelen die genomen zijn en worden in het gebied de Weerter- en Budelerbergen, onderdeel van het Natuurpark Kempen-Broek, een Unesco Mens & Biosfeer gebied. Aan de hand van foto’s van het gebied informeert Robin ons. Zo is er onder andere een sloot (de zogenaamde defensiesloot) 150 centimeter hoger gemaakt twee jaar geleden. Op die manier wordt water vastgehouden en verdroging van het gebied verminderd.  Zie ook de website van de Provincie voor de uitgebreide beschrijving en gebiedskaarten. 

Brunssummerheide

Peter Everts, coordinator natuurbeheer, informeerde ons over de vele maatregelen die zijn genomen om onder andere te zorgen dat het bijzondere hoogveen meer water krijgt. Zo zijn er bomen in de omgeving van het hoogveen gekapt. Ook is de brug bij de Roode Beek verplaatst en vernieuwd zodat de recreatiedruk rondom het hoogveen minder wordt. Op deze website wordt beschreven welke werkzaamheden plaatsvinden en met welk doel: 

Geleenbeekdal

Mark Luijten, coördinator natuurbeheer, vertelde welke bijzondere habitattypen er zijn in dit langgerekte (van Heerlen tot Sittard) gebied. Zo is er zeldzaam kalkmoeras waar vooral de zeldzame zeggekorfslak en nauwe korfslak zich vestigen. Het beuken-eikenbos met hulst en in het eiken – haagbeukenbos is een ideale plek voor het vliegend hert. Om verdroging van het gebied te voorkomen wordt onder andere de bosrand gekapt om op die manier de schaduw werking te verminderen en worden sloten ondieper gemaakt. Op deze website wordt een uitgebreide beschrijving gegeven van de werkzaamheden en met welk doel die plaatsvinden. 

Sint Pietersberg

Frans Reijnen, gebiedsmanager, vertelde over de Natura 2000 maatregelen in dit compacte gebied van de Sint Pietersberg. Alles wat niet door de ENCI is afgegraven behoort tot het Natura 2000 gebied. Dat betekent vele kleine gebiedjes met bijzondere flora en fauna. Zo zijn er ongeveer 40 verschillende soorten dagvlinders en is de Sint Pietersberg een van de meest vlinderrijke gebieden van Nederland. Het is dan ook van belang om vlinderverbindingen maken. Een meer gedetailleerde beschrijving van de maatregelen en waarom deze worden genomen zijn te lezen op deze website 

Geuldal en Noorbeemden

Guido Franck, coördinator natuurbeheer, meldde dat de Noorbeemden een bijzonder kalkrijk bronnen gebied is. Een van de 3 plekken in Nederland. Het grote probleem is dat de Noor en de zijbeekjes van de Noor door erosie dieper en breder zijn geworden waardoor er verdroging optreedt en de bijzondere flora en fauna wordt aangetast. De belangrijkste ingrepen die in dit gebied plaatsvinden hebben als doel het watersysteem op orde te brengen. Hoe en wat dat betekent is te lezen op deze website 

Het Geuldal is een van de grootste Natura 2000 gebieden van Nederland.  Door de hoogteverschillen, de zuidelijke ligging en de bijzondere bodem leven er soorten die je nergens anders in Nederland vindt. Besloten is de werkzaamheden te focussen op gebieden die kansrijk zijn. Zo wordt bijvoorbeeld bij de Daölkesberg, met unieke kalkrotsvegetatie zoals geel zonneroosje, kleine steentijm en tengere veldmuur, op sommige plekken de rots vrijgemaakt om deze bijzondere flora te helpen. Op deze website wordt beschreven welke werkzaamheden en waarom deze plaatsvinden in het Geuldal  

Na deze zeer interessante gebiedsbeschrijvingen concludeerde Gerard de Baaij dat bescherming betekent dat het natuurgebied niet kleiner mag worden. Ook mag de bijzondere natuur waarvoor het als natuurgebied is aangewezen, niet worden aangetast. Tenslotte mag de verbinding met andere natuurgebieden niet verloren gaan.

Leon Faassen, gedeputeerde van de Provincie Limburg, gaf in zijn brief van 31 oktober 2024 aan de Provinciale staten aan, door te gaan met het Limburgs Programma Landelijk Gebied , samen met de partners.  Prioriteiten worden bepaald:  1: daar waar de natuur het meest onder druk staat, 2: daar waar resultaten het snelst bereikt kunnen worden, 3: daar waar andere opgaven op bijvoorbeeld wonen, mobiliteit, energie-infra, economie,.. urgent zijn.

Voor Natuurmonumenten in Limburg betekent dit dat de komende drie jaren in de 7 Natura 2000 gebieden 100 projecten worden uitgevoerd en dat in 2025 ongeveer 45 projecten worden opgestart.

Uiteraard wordt hier over gecommuniceerd op locatie en via de websites van de betreffende gebieden.

Dit interessante webinar gaf een goed beeld van de huidige stand van zaken en de plannen voor de nabije toekomst in de Limburge Natura 2000 gebieden. Dit proces zullen wij ook als ledencommissie blijven volgen en onze leden regelmatig informeren over de stand van zaken.

Tenslotte bedankt Michel ten Hacken alle sprekers voor hun zeer informatieve bijdrage waaruit grote betrokkenheid en expertise bij hun werkzaamheden blijkt.