Aanvalsplan Grutto
De weidevogelstand in Nederland gaat zó hard achteruit dat Nederland koerst op weilanden zonder weidevogels. Het is een akelige constatering, maar Hollandse weiden zonder het karakteristieke geluid van de grutto zijn niet langer ondenkbaar. Sinds 1970 zijn we ruim 70% van onze grutto’s kwijtgeraakt en in hun kielzog zijn ook grote aantallen kievit, scholekster, veldleeuwerik en andere boerenlandvogels verdwenen.
Rond 1980 broeden er nog 120.000 paar grutto's in ons land. Afgelopen jaar, 2020 was een slecht weidevogel jaar waarin weinig jongen groot werden. Ook al kent niemand het exacte aantal precies, schatting is dat we nog ongeveer 30.000 paar grutto's over hebben. Gedurende een lange reeks van jaren daalt het aantal gestaag.
Sinds 2014 is elk jaar het aantal jongen dat uitvliegt lager dan het aantal oude vogels dat gedurende een jaar overlijdt. Als we deze trend niet weten te keren dan zijn we de grutto straks definitief kwijt. Deze achteruitgang staat niet op zich zelf, met de vogels van het boerenland gaat het ronduit slecht. De balans boerenlandvogels zoals recent gepubliceerd laat weinig aan duidelijkheid over.
Overheden, rijk en provincie, moeten nu de regie nemen, om samen met boeren en natuurbeschermers, de weidevogels voor Nederland te behouden. Daar zijn stevige maatregelen en extra middelen voor nodig. Nederland draagt internationaal een grote verantwoordelijkheid voor het behoud van de grutto.
Dat staat in het Aanvalsplan grutto. Initiatiefnemer Pieter Winsemius (voormalig voorzitter van Natuurmonumenten en oud minister van VROM) heeft dit plan op woensdag 18 november samen met vogelbescherming Nederland aangeboden aan minister van Landbouw Carola Schouten.
Economisch rendabel
Met het bestaande natuur- en landbouwbeleid redden we de grutto en andere weidevogels niet. Er is een frontale aanval op verschillende fronten nodig om de grutto te redden. In kansrijke gebieden, potentiele weidevogel hotspots, moeten beheer en inrichting optimaal worden afgestemd op het behoud van de weidevogels.
Weidevogels zijn afhankelijk van natuurrijk boerenland: het moet boeren mogelijk worden gemaakt om het bedrijf geheel op weidevogels af te stemmen, op een manier die economisch rendabel is. Het Aanvalsplan Grutto geeft concreet aan hoe boeren tot een beter verdienmodel kunnen komen met optimaal weidevogelbeheer.
Voor de overheid betekent uitvoering van het plan een jaarlijkse investering van 40 miljoen euro en een eenmalige investering van 35 miljoen verspreid over meerdere jaren. Het plan richt zich op dertig grote weidevogelgebieden van elk zo’n duizend hectare. Samen met boeren en natuurorganisaties selecteren de weidevogelprovincies de beste gebieden.
Samen optrekken
In het aanvalsplan is voor elk gebied een aanpak nodig waarin deskundigen, boeren, natuurbeheerders en vrijwilligers samen optrekken. Natuurmonumenten laat bijvoorbeeld in weidevogelgebieden Skrok en Skrins en Eemland zien dat door optimaal beheer het broedsucces en de hoeveelheid weidevogels een enorme boost kunnen krijgen.
Om succesvol te zijn is een hoog waterpeil nodig en is aangepast agrarisch beheer nodig waarbij laat in het seizoen wordt gemaaid, ruige mest gebruikt wordt in plaats van drijfmest en de weilanden kruidenrijk zijn. Bovendien moet per gebied bekeken worden hoe de predatiedruk, het aantal eieren en jonge vogels die door roofdieren worden opgegeten, verminderd kan worden.
Internationale verantwoordelijkheid
Het aanvalsplan is een initiatief van Pieter Winsemius (oud-minister van VROM), It Fryske Gea, de Friese Milieu Federatie en Vogelbescherming Nederland. Het is met inbreng van zes weidevogelprovincies, landbouworganisaties, natuurorganisaties waaronder Natuurmonumenten, en wetenschappers opgesteld.
Het aanvalsplan is nodig om, naast ander natuurbeleid zoals het Deltaplan Biodiversiteit en maatregelen tegen stikstof, de teloorgang van de grutto en andere weidevogels waar Nederland een internationale verantwoordelijkheid voor heeft te stoppen.
Als we het nu niet doen is het heel erg snel definitief te laat. Download hier een samenvatting van het aanvalsplan grutto.
