Limburg krijgt natuurgebied van Europese allure

Een gebied ook waar de rivier, als onderdeel van het project Grensmaas, een gedaantewisseling heeft ondergaan; van smalle waterstroom met hoge dijken tot een rivier met een zee van ruimte.

Grensoverschrijdend natuurgebied

Het RivierPark Maasvallei telt 2500 hectare en bewijst dat de Maas niet alleen een grensrivier is, maar ook een waterstroom die landen bindt en tot gemeenschappelijke initiatieven leidt. Het Rivierpark Maasvallei is grensoverschrijdend. Nederlandse en Vlaamse overheden en natuurorganisaties werken samen aan het beheer en de ontwikkeling. Het gebied krijgt langs beide Maasoevers dezelfde identiteit. Met uniforme wegbewijzering, infozuilen en zitmeubilair. Met een reeks aan fiets- en wandelknooppunten, verbindingen via pontjes en grenzenloze mogelijkheden om te struinen door de gevarieerde natuur en bezoekjes te brengen aan pittoreske Maasdorpen. Aan de Vlaamse kant heeft het Rivierpark al voor een groot deel gestalte gekregen.

Waterveiligheid en natuurontwikkeling

Het Nederlands aandeel van dat RivierPark is uiteindelijk ruim 1000 hectare aaneengesloten natuur. Dat strekt zich uit van Bosscherveld in Maastricht tot aan Stevensweert en Ohé en Laak. Die nieuwe natuur is een van de belangrijke effecten van het project Grensmaas, dat sinds 2008 in Limburg in uitvoering is. Het gaat om het grootste rivierproject in Nederland met drie hoofddoelstellingen: hoogwaterbeveiliging door verruiming van het stroombed van de Maas, zand- en grindwinning en natuurontwikkeling. De hoogwaterbeveiliging en de natuurontwikkeling, kosten circa 550 miljoen, worden betaald met de opbrengsten van de delfstoffenwinning. De uitvoering is in handen van Consortium Grensmaas, waarin aannemers, grindbedrijven en Natuurmonumenten samenwerken. Het gaat om een project op basis van zelfrealisatie. De overheid is geen opdrachtgever, maar partner. Rijkswaterstaat Maaswerken ziet toe op de naleving van de contractuele afspraken.

De ingrepen van het Consortium langs de Maasoevers betekenen dat de rivier veel meer ruimte krijgt om hoogwater te bergen. Het risico dat tienduizenden Limburgers, net als tijdens de overstromingen van 1993 en 1995, opnieuw geëvacueerd moeten worden, is daarmee aanzienlijk verkleind.

Van scepsis naar enthousiasme en grote betrokkenheid van inwoners!

De inwoners waren aanvankelijk sceptisch over het project Grensmaas. Zeven jaar na de start van de uitvoering is er, door goede samenwerking met de omgeving, breed draagvlak ontstaan én enthousiasme over de kansen die de nieuwe natuur biedt voor het leefklimaat in de Maasdorpen en de ontwikkeling van recreatie en toerisme. Zo hebben de inwoners van Borgharen, Itteren en Geulle aan de Maas zelf ideeën aangereikt over wandelroutes, de aanleg van fietspaden en de verdere aankleding van het natuurterrein. De betrokkenheid van de inwoners van Borgharen reikt zelfs zo ver, dat enkele tientallen Borgharenaren een opleiding volgen tot natuurgids om toekomstige recreanten zelf te kunnen begeleiden. In Geulle aan de Maas is er ook al volop overleg over de inwoners. Consortium Grensmaas is in dat dorp in september 2015 klaar met de afwerking van die locatie. Het RivierPark Maasvallei krijgt er dan opnieuw ruim 100 hectare natuur bij.

Gezamenlijk beheer

Staatsbosbeheer én Natuurmonumenten gaan het Nederlands deel van het RivierPark Maasvallei beheren. Het hele gebied wordt vrij toegankelijk voor recreatie, maar er komen geen geasfalteerde paden. Afhankelijk van de intensiteit van het gebruik van de gebieden, moeten er spontaan wandelpaden ontstaan. De Galloway runderen en de Konikpaarden zorgen met hun begrazing voor het basisbeheer. Dat betekent dat de natuurgebieden de afwisselende aanblik van bossen en open landschap bieden met bijzondere flora en fauna. De Maas speelt in die natuurontwikkeling een belangrijke rol. Door de verbreding van de stroomgeul, op tal van plaatsen vele honderden meters, in combinatie met het wisselende waterpeil, vormt de rivier elke seizoen opnieuw voor een deel het landschap. Met grindvlaktes en nieuwe geulen.

Toerisme

Het RivierPark Maasvallei strekt zich aan de Nederlandse kant uit over een traject van zo’n 50 kilometer. De toeristische sector verwacht dat het Rivierpark Maasvallei straks jaarlijks honderdduizenden fietsers en wandelaars uit binnen- en buitenland trekt. Maar het gebied mag geen pretpark worden. Extensieve recreatie is de bedoeling met cafés en restaurantjes als rustpunten en kleinschalige voorzieningen, zoals kamperen bij de boer, als overnachtingsmogelijkheden.

Open Grensmaasdag

Het eerste natuurgebied van het RivierPark Maasvallei in Borgharen wordt vrijdag 5 juni officieel geopend door commissaris van de koning Theo Bovens. De bevolking kan zaterdag 6 juni onder begeleiding rondwandelingen maken tijdens de open Grensmaasdag die van 10 tot 17 uur plaatsvindt in Borgharen én Itteren. In Itteren krijgt het publiek tekst en uitleg over alle aspecten van de delfstoffenwinning en de rivierbeveiliging. Tijdens die open dag presenteren zich ook alle natuurorganisaties die betrokken zijn bij het RivierPark Maasvallei.