Onderzoek naar de scheipoten in de Nieuwkoopse Plassen
Natuurmonumenten doet onderzoek naar de staat van de scheipoten die in de gras- en rietlanden van de Nieuwkoopse Plassen staan. Scheipoten zijn kenmerkende bomen welke meestal in nette, rechte rijen staan. Vroeger hadden deze bomenrijen de functie om eigendomsgronden te begrenzen. Het onderzoek wordt gedaan door stagiair Jochem Smeding. “Zo bijzonder lijkt het niet. Maar met wat verdieping is het behoorlijk interessant.”
Historie
Scheipoten zijn vaak oude, zwarte elzen. Deze bomen staan in het gebied (meestal) keurig in een rij. Vroeger zijn deze geplant door landeigenaren om grenzen van hun gronden aan te geven. De bomen ‘scheiden’ als het ware de eigendommen, wat dan ook de naam scheipoten verklaart. Tegenwoordig hebben deze bomen hun functie al verloren. Dit komt omdat de grond er omheen van Natuurmonumenten is, en de boswachters ook op hun smartphone de eigendomsgrenzen kunnen zien. De bomenrijen zijn echter nog wel van grote cultuurhistorische waarde. Dit komt door hun leeftijd, sommigen stammen nog uit de 19e eeuw.
Onderzoek
Ook de scheipoten moeten beheerd worden. Het huidige onderzoek dat nu plaatsvindt, is er om te kijken of het beheer dat afgesproken is, ook daadwerkelijk is uitgevoerd. Stagiair Jochem Smeding onderzoekt wat de huidige staat is van de bomenrijen. Smeding: “Door het mooie weer komt het nu goed uit om het veldwerk uit te voeren.” In totaal staan er 286 scheipoten in het gebied waarvan er 266 worden geïnventariseerd. De andere staan in bossen of zijn niet in eigendom van Natuurmonumenten. “Ik loop de bomen na, en verwerk de verzamelde gegevens op de computer.” Na het inventariseren wordt er duidelijk hoe de scheipoten er bij staan, en wat voor beheer is uitgevoerd. Aan de hand van de waarnemingen en gegevens, wordt er gekeken of de scheipoten nog van grote cultuurhistorische waarde zijn. Een incomplete bomenrij kan bijvoorbeeld een lagere waarde hebben.
Diversiteit
De bomen kunnen er verschillend bij staan. De meeste scheipoten groeien nog volop, maar enkelen hebben slechts een paar levende takken. Anderen hebben weer brandsporen van het rietbranden. Er is één boom waargenomen die weliswaar is omgevallen, maar nog springlevend is. “Deze variatie is erg interessant tijdens dit onderzoek”, aldus Smeding. Sommige bomen zijn duidelijk geknot, terwijl anderen erg oud en dus groot zijn. De stage is erg leerzaam voor Smeding. Onderweg ziet hij van alles, Van heikikkers tot overvliegende lepelaars. “Rondvaren en -lopen door het gebied wekt veel natuur-interesse in me op. Deze stage is een prachtige manier om dit fantastische gebied onder de loep te nemen.”
Waarnemen
Als je wandelt, fietst of vaart door het gebied zullen de scheipoten je opvallen. Ze bestaan uit zwarte elzen. Ook staan de bomen (meestal) keurig in de rij. Vanaf de uitkijktoren voor Lusthof De Haeck, kan men al zo’n bomenrij zien. Smeding: “Wat dan goed te zien is, is dat een deel van deze rij eerder is aangeplant, en een ander deel helaas is dood gegaan, vermoedelijk door het rietbranden. Wél is de keurige rij waarin de bomen staan duidelijk zichtbaar. “Zeker de moeite waard.”
Scheipoten in de Nieuwkoopse Plassen
