Landgoed Sint-Jansberg

Strijdend tegen de Romeinen

Tweeduizend jaar geleden was de Sint-Jansberg al een gebied om voor te strijden. De bossen in deze omgeving waren toen het heilige woud van de Batavieren, waar zij hun goden en voorouders vereerden. Leider Julius Civilis verjoeg hier met zijn Bataafse opstandelingenleger de Romeinen aan het begin van onze jaartelling (69-70). De Bataven worden nu, al dan niet terecht, wel eens gezien als de voorouders van de Nederlanders.

Over en weer tussen Gelre en Kleef

De Sint-Jansberg, onderdeel van het toenmalig Ketelwoud, bleef ook in latere eeuwen een twistgebied: het vormde onder meer samen met het Reichswald een grensgebied tussen Gelre en Kleef. De zeggenschap over het gebied veranderde in de 15e eeuw regelmatig tussen de heren van Gelre en Kleef.

En zo ging het ook later in de geschiedenis door met de eigendomswissel: van Spaans-Gelders gebied, naar Pruisisch eigendom om begin 19e eeuw, net als een groot deel van Nederland, in Franse handen te vallen onder het bewind van Napoleon.

Een berg vol verhalen

Je leest hier enkele verhalen uit de rijke historie van de Sint-Jansberg. In het boek Sint-Jansberg, een cultuurhistorische wandeling, lees je nog veel meer over het bijzondere verleden van het gebied en de historische elementen die je nu nog in het landschap vindt.

Op een kanonschot van de Maas

Bij het Congres van Wenen, na de nederlagen van Napoleon, maar ook pas na zijn ontsnapping van Elba, kwamen landenvertegenwoordigers in 1815 tot een herverdeling van Europese grenzen. Zo ook die van het Koninkrijk der Nederlanden onder leiding van Koning Willem I.

De oostgrens werd vastgelegd op basis van het Nederlands-Pruisisch traktaat van Aken: op afstand van een kanonschot van de Maas! (ongeveer 3 kilometer). Hiermee werd landgoed Sint-Jansberg volledig Nederlands grondgebied.

In de tientallen jaren die volgden werden veel staatsdomeinen verkocht, zo ook Sint-Jansberg. Adrianus van Riemsdijk, heer van Gemert en jonkvrouw Daniëla Wesselman werden de nieuwe eigenaren in 1828. Een kleine opstand zorgde er nog voor dan Sint-Jansberg (en heel Limburg) enkele jaren nog onafhankelijk Belgisch grondgebied werd, maar in 1839 werd het écht definitief Nederlands.

Familie Van Verschuer

Door een huwelijk tussen een dochter van Van Riemsdijk en Barthold van Verschuer kwam het landgoed in eigendom van de familie Van Verschuer. In 1863 lieten zij er een landhuis bouwen. Na hun verhuizing naar Nijmegen, verkochten ze het landgoed in 49(!) delen op een veiling: het bleef echter grotendeels in handen van Van Verschuer, gekocht door de jongste zoon van de familie.

Zo bleef Huize Sint-Jansberg van familie Van Verschuer, ruim honderd jaar geleden het kloppende hart van de Sint-Jansberg. In 1944 werd het in de hevige oorlogsstrijd verwoest. Daarna is het nooit meer opgebouwd, maar als je goed kijkt zie je nog sporen uit het rijke verleden, die herinneren aan deze prachtige villa en haar tuinen: een hoge sequoiaboom met roodbruine bast, restanten van muurtjes, een ijskelder, poelen en uitgegroeide hagen.

In de jaren '70 kwam het gebied in handen van Natuurmonumenten. Naast de rijke natuur beschermen en beheren wij al jaren met veel plezier de cultuurhistorie van dit prachtige gebied!

Dal van de Drie Vijvers

De familie liet bij het landhuis drie vijvers aanleggen, met ieder een eigen functie. Zo was er een zwemvijver en een vijver waaruit drinkwater werd gehaald. Uit de andere vijver werden in de winter ijsblokken gehaald voor de ijskelder. In 1882 werd in "Wandelingen door Nederland" geschreven: "Tot voor weinige jaren waren deze fraaie smaakvolle vijvers onooglijke poelen, maar thans behoren zij tot de uitnemendste sieraden van het goed".

In die periode werd een waterval aangelegd en in het midden van de vijver spoot het water omhoog uit een fontein. In deze sprookjesachtige omgeving, kon je in een roeibootje rond de fontein dobberen.Natuurmonumenten heeft de vervallen vijvers nu hersteld en schoongemaakt. En daar maakt onder andere de ijsvogel dankbaar gebruik van!

• Bouwjaar: ±1863 (Het landhuis is in de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan)