Voorspoedig herstel bodemleven Roggenplaat

Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten verhoogden in de herfst van 2019 de Roggenplaat in de Oosterschelde. Rijkswaterstaat monitort samen met onderzoeksinstituten zoals Deltares, Wageningen Marine Research en het NIOZ de ontwikkeling van de Roggenplaat nauw. Hoe onderzoeken zij de ontwikkeling van het bodemleven, de vogels en de zeehonden en de mossels op percelen rond de plaat? En het sediment dat is gestort? We vroegen Brenda Walles van Wageningen Marine Research om een toelichting.

Monitoring bodemleven

Brenda legt uit hoe de monitoring van het bodemleven in zijn werk gaat: 'Op de Roggenplaat nemen we op 113 plekken bodemdiermonsters. In het najaar trekken we met steekbuizen sediment naar boven. Deze steekbuizen zijn 35 cm diep en 10 cm breed. Uit dit sediment zeven we bodemdieren die groter zijn dan één millimeter. Deze bodemdieren onderzoeken we in het lab. Door dit jaarlijks te herhalen kunnen we onderzoeken hoe lang het duurt voor het bodemleven zich weer verder herstelt na een suppletie.'

Wadpieren

De uitgebreide monitoring na de suppletie van de Roggenplaat is in volle gang en neemt een aantal jaar in beslag. Wel hebben Brenda en haar collega’s al een quickscan uitgevoerd. Hieruit bleek dat er al vrij snel weer wadpieren aanwezig waren op de gesuppleerde delen. ‘Dat de wadpieren al weer zo snel terug zijn op de plaat is nieuw ten opzichte van de suppletie van de Galgenplaat en de Oesterdam,’ vertelt Brenda. ‘Daar duurde het veel langer voordat deze bodemdieren terug waren. De wadpieren die we aantreffen zijn middelgroot tot groot. Dat betekent dat het geen nieuwe pieren zijn maar al bestaande, die waarschijnlijk door het sediment naar boven hebben kunnen komen.’ Mogelijk heeft de dikte van de aangebrachte sedimentlaag invloed op de wadpieren. Op de Roggenplaat varieert de aangebrachte dikte tussen de 5 en 140 cm. We weten nog niet precies waar de grens qua dikte ligt waar wadpieren doorheen kunnen komen. Maar dat de wadpieren zo snel aanwezig zijn, kan gunstig zijn voor het ecologische proces.

Kickstart ecologisch herstel

‘Op de Roggenplaat is nagedacht over hoe het ecologisch herstel een kickstart te geven door slim te suppleren,’ vervolgt Brenda. ‘Er is geëxperimenteerd met suppleren met gebiedseigen sediment. Omdat dit al vol leven zit, is de verwachting dat het herstel hier spoediger gaat. Ook zijn delen van de suppletie ingezaaid met kokkels om het herstel te versnellen.’ 

Vogeltellingen



Ook het aantal wadvogels waaronder steltlopers, wordt intensief gemonitord. Per jaar voert Deltamilieu Projecten  ongeveer acht tellingen uit. ‘Via de tellingen en de bodemdierbemonstering kunnen we achterhalen wanneer het bodemdierleven weer zover is hersteld dat vogels weer gebruik maken van deze gebieden,’ legt Brenda uit. ‘Met afgaand water vaart er een boot drie keer een ronde rondom de Roggenplaat. Zo brengen we in kaart hoe de vogels de plaat gebruiken en onderzoeken we of er een reden is dat de vogels op een bepaalde plek zitten. Met name tijdens de voorjaars- en de najaarstrek willen we weten hoe de plaat gebruikt wordt.’

Monitoring sediment en mosselpercelen

Naast het bodemleven en de wadvogels, wordt het sediment gemonitord. ‘Met sensoren op de Roggenplaat meten we de sedimentatie en de erosie. Dit gebeurt elke dag, zodat we goed kunnen achterhalen wat er morfologisch met de plaat gebeurt en welke invloed de natuur op de plaat heeft. Rijkswaterstaat monitort ook de hoogte, om te weten of er erosie of sedimentatie op bepaalde plekken plaatsvindt.’ Ook de mosselpercelen rond de Roggenplaat worden gemonitord. Brenda: ‘Regelmatig bemonsteren we de percelen om te kijken wat de kwaliteit van de mosselen is.’

Smartsediment



Zandhonger maakte de Roggenplaat langzaam platter en lager. De ophoging is van groot belang voor zowel de natuur als voor de veiligheid van de omgeving. De Roggenplaat is een belangrijke plek voor trekvogels en rustende zeehonden. Daarnaast worden door de lagere plaat en stijging van de zeespiegel de golven heftiger en de belasting op de dijken groter.

De suppletie van de Roggenplaat is onderdeel van het project Smartsediment in het kader van het Europese subsidieprogramma Interreg V Vlaanderen-Nederland. De suppletie is een samenwerking van verschillende landelijke en regionale partijen, die ook meefinancierden. Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten zetten zich in voor de suppletie van de zandplaten die cruciaal zijn voor de natuur.