Egel EHBO in de winter
Egels zijn nu als het goed is allemaal in winterslaap. Toch is het heel normaal dat ze af en toe wakker worden en in je tuin rondscharrelen. Boswachter Mathiska legt uit waarom en vertelt wat je kunt doen om ze te helpen.
Tijdens de winterslaap verlagen egels hun ademhaling, daalt hun hartslag tot een paar slagen per minuut, zakt hun lichaamstemperatuur (tot 2 tot 5 graden) en stopt hun stofwisseling bijna helemaal. Het is alleen een fabel dat ze de hele winter doorslapen. Elke 7 à 11 dagen worden ze wakker. Meestal blijven ze dan gewoon in hun nest om lekker verder te tukken. Maar het gebeurt ook dat ze echt wakker worden en aan de scharrel gaan in je tuin.
Waarom worden egels wakker tijdens hun winterslaap? En hoe kun je ze dan helpen? Je leest het hier.
1. Wat als egels honger of dorst hebben?
In de herfst eten egels zich flink rond, ze moeten minimaal 400 tot 500 gram wegen om goed de winterslaap door te komen. Na de afgelopen droge zomer was er minder voedsel voor ze te vinden en is het ze mogelijk niet gelukt voldoende opgevet de winter in te gaan. Als egels eenmaal in een winterslaap zijn komt hun stofwisseling bijna tot stilstand. Ze kunnen dan wel 30% van hun lichaamsgewicht verliezen. Op wat warmere nachten komen egels dan uit hun veilige holletje tevoorschijn om wat bij te eten in jouw tuin. Naast het zorgen voor een zo natuurlijk mogelijke tuin vol voedsel kun je iedere avond ook wat voedsel (harde kattenbrokken of speciale egelbiscuits uit de webshop) en water aanbieden. Gewoon buitenzetten of in een egelhuisje met een halletje. Katten kunnen dan minder gemakkelijk bij het eten komen. Egels eten niet waar ze slapen en omgekeerd. Leg daarom het eten nooit direct naast een slapende egel. Ook het verwisselen van het voer kan ze in hun winterslaap verstoren.
2. Wat als egels het te koud hebben?
‘s Winters kruipen egels diep weg in een berg takken, bladeren, compost, een stapel hout of een egelhuisje. Maar soms blijkt die plek te koud te zijn en gaan ze tijdens hun winterslaap op zoek naar een betere slaapplek. Je kunt ze helpen door een nieuwe slaapplek te maken of de oude plek te verbeteren. Misschien lagen er te weinig bladeren en kun je de slaapplek verbeteren met wat extra bladeren en ook wat zand. De laag mag minstens een halve meter dik zijn. Zo zorg je ervoor dat het holletje lekker droog blijft en daardoor krijgen ze het minder snel koud.
3. Bouw een egelhuisje
Maak je eigen egelhuis met de bouwtekening uit ons egelhuispakket. In dit huis kunnen ze zich terugtrekken en hun winterslaap houden. Voor egels is vocht een groot gevaar. Daarom is het belangrijk om de bovenkant goed waterdicht te maken en te zorgen voor voldoende ventilatie in het huisje. Zorg voor een smalle ‘entree’ (tegen insluipers) en zet het huisje bij een schutting. Zorg dat de opening niet naar het noorden of noordoosten gericht is. Ook houden egels van dichte begroeiing zodat ze ongezien hun huisje in kunnen. Gebruik wat oud hout, bladeren en takken om het huisje een beetje mee te camoufleren. Leg ook wat oude bladeren in het egelhuis, dat slaapt wat lekkerder!
4. Leg een egelsnelweg aan
Nu al het blad gevallen is, kun je goed zien of een egel je tuin wel in en uit kan. Ze leggen per nacht wel 1 tot 2 kilometer af en hebben meerdere tuinen nodig om genoeg voedsel te vinden. Met al die schuttingen worden egels vaak gedwongen om via de weg naar een nieuwe tuin te komen. Ze kunnen zich prima oprollen, maar daar hebben ze natuurlijk niets aan als ze een auto tegenkomen. Met een simpel gaatje van 15 bij 15 cm in een schutting kun je egels al helpen om veilig van jouw tuin naar die van de buren te komen. Via de Egelwerkgroep kun je een bordje bestellen om je egelpoortje te upgraden naar een heuse egelsnelweg. Heb je een erfafscheiding van gaas en wil je daar een gat in knippen, zorg dan dat je de rand netjes afwerkt door er bijvoorbeeld een stuk pvc buis in te steken.
Let ook op of er waterpartijen zijn met een iets te steile oever, leg hier een plankje in zodat egels (en andere dieren) eruit kunnen klimmen.
5. Pas op voor slapende egels
Als je in de winter aan de slag gaat in je tuin, wees dan een beetje voorzichtig. Kijk eerst even goed of je geen gangetje de composthoop in ziet gaan voordat je hem om gaat zetten. Of de stapel afval die je misschien wilt afvoeren. Hier kunnen egels onder liggen te slapen. Wacht dan nog even tot het voorjaar als het kan.
Enorme trek
Als egels in het voorjaar wakker worden hebben ze enorme honger. Ze eten graag wormen, slakken en insecten, maar ook eieren en kleine zoogdieren. Wil je egels in je tuin zorg dan voor zoveel mogelijk variatie in je tuin. Verder houden egels niet van tegels om de simpele reden dat daar is geen voer te vinden is. Haal tegels waar mogelijk dus uit je tuin en vervang ze door wat groens.
Maak van je tuin een thuis voor egels
In 10 jaar tijd is 50% van alle egels verdwenen. Egels hebben steeds minder ruimte om te leven. Ze raken uitgehongerd, worden vergiftigd of overreden. Per jaar sneuvelen 135.000 egels in het verkeer. Ze hebben onze hulp dus hard nodig! Help jij mee? Vraag het egelhuispakket aan met bouwtekening en tips van Mathiska.
