Waterkracht

Situatie

Waterkracht is een duurzame bron van energie die opgewekt wordt door middel van stromend water. De energie van water wordt in waterkrachtcentrales omgezet in elektriciteit. Hoe sneller het water stroomt, hoe groter de energieopbrengst.

Vanwege geringe hoogteverschillen in Nederland levert waterkracht een beperkte bijdrage aan onze een duurzame energievoorziening. Het totaal vermogen aan waterkracht bedraagt 37 megawatt (CBS, 2018) goed voor 0,3 % van de totale hernieuwbare energie in Nederland. Op dit moment zijn er zeven waterkrachtcentrales in Nederland en tientallen kleinere (historische) waterkrachtcentrales, zoals watermolens (CBS, 2014).

Problematiek

Waterkrachtcentrales hebben over het algemeen negatieve effecten op de natuur. Ze veranderen de natuurlijke waterprocessen, zoals de waterkwantiteit, de stroomsnelheid en sedimentatie van bijvoorbeeld zand en grind.

Hierdoor kan de ecologische kwaliteit achteruit gaan en een verschuiving in soorten optreden. Vooral vissen ondervinden veel hinder van de centrales omdat deze obstakels vormen op hun (migratie)routes. Hierdoor kunnen vissen gedesoriënteerd raken en zelfs sterven. Bij meerdere centrales op de vismigratieroute of in dezelfde stroom vormen deze effecten een extra bedreiging voor vissoorten en vispopulaties. 

De impact is van waterkrachtcentrales op natuur en landschap hangt af van de locatie, omvang en de architectuur van de centrale.

Standpunt

Natuurmonumenten is voorstander van duurzame energie, maar ziet weinig potentie in de bijdrage van waterkrachtcentrales aan onze duurzame energievoorziening. Dit vanwege negatieve effecten voor de natuur en mogelijk ook het landschap, en de geringe energieopbrengst van waterkrachtcentrales in Nederland.

Natuurmonumenten pleit er juist voor om negatieve effecten van bestaande waterkrachtcentrales te minimaliseren. Waterkrachtcentrales zouden aan strenge ecologische criteria moeten voldoen, gecombineerd met de aanleg van goed werkende visomleidingen (vistrappen en visgeleidingsystemen). Centrales moeten passeerbaar worden voor alle vissoorten, met een sterftenorm van maximaal 0,1 % per centrale. Wij zijn geen voorstander van de aanleg van nieuwe waterkrachtcentrales.

In uitzonderingsgevallen zijn waterkrachtcentrales in kleinere wateren, zoals zijtakken van rivieren mogelijk, mits hier geen vispopulaties behouden of hersteld moeten worden en de ecologische schade minimaal is. Nieuwe barrières in het water moeten worden vermeden. De effecten voor de natuur dienen structureel gevolgd te worden. Deze uitgangspunten zijn ook van belang bij getijdencentrales.

Wat doet Natuurmonumenten?

Natuurmonumenten maakt zich hard voor behoud en bescherming van natuur en landschap in Nederland. Omdat waterkrachtcentrales altijd effect hebben op de omgeving, pleiten we voor natuur- en landschapsvriendelijke waterkrachtcentrales. Historische watermolens bijvoorbeeld hebben over het algemeen weinig schade voor natuur.