Marker Wadden is een groep nieuwe natuureilanden in het Markermeer. Met de eilanden zijn er op grote schaal oevergebieden met rietvelden en luwe gebieden met ondiep water bijgekomen. Belangrijk leefgebied voor planten en dieren. De eilanden zijn aangelegd met zand, klei en slib uit het Markermeer zelf. Op beperkte schaal is ook grond en bagger van buiten het Markermeer aangevoerd om bij Marker Wadden nuttig te worden hergebruikt.
Op veel plaatsen in het Markermeer ligt een dikke slibdeken en door de wind is het water vaak troebel. Hierdoor zijn de vis- en vogelstand sterk achteruitgegaan. Marker Wadden is aangelegd met circa 35,6 miljoen m3 slib uit het meer zelf. Het slib krijgt daarmee een nieuwe toepassing. De eilanden zorgen voor luwte, waardoor het slib eerder bezinkt en wordt vastgelegd. Daardoor verbeteren de waterkwaliteit en het leefgebied onder water. Planten en dieren profiteren hiervan. Onderzoeken tonen ook aan dat Marker Wadden als een ‘stepping stone’ werkt voor andere gebieden.
Het bouwen met slib is een wereldwijde primeur. In 2016 is gestart met de aanleg van een stenen rand en dammen van zand voor het eerste eiland. Laag voor laag werden de eilanden verder opgebouwd met zandranden en de compartimenten gevuld met slib. In de luwte achter de eilanden kan het slib bezinken evenals in de putten waar het slib gewonnen is en in een slibgeul. Na vijf jaar onderzoek blijkt dat natuureilanden maken van slib blijkt goed mogelijk is.
Op beperkte schaal is ook grond en bagger van buiten het Markermeer aangevoerd. Reden hiervoor was om extra moeras / ondiep water te kunnen maken én het hergebruik van grondstoffen. Het gaat om circa 1,6 miljoen m3. Dat is 4,2% van de totaal gebruikte hoeveelheid materiaal bij de aanleg van Marker Wadden. Er zijn wettelijke eisen voor hergebruik van grond en de aangevoerde grond moet aan kwaliteitsklassen voldoen. Hier een korte toelichting op de gebruikte grond van elders.
Voor meer informatie lees de factsheet Grondstromen Marker Wadden 2016 – 2021.
Marker Wadden is een innovatief project. Eind 2023 is de aanleg van de eerste fase afgerond. Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat zullen de vooraf gestelde doelen over het hergebruik van grond bij de aanleg van de eilanden evalueren.
In het nieuwe natuurgebied Marker Wadden zijn ook nieuwe paden aangelegd. In het begin is daar menggranulaat (gemalen bouwpuin) voor gebruikt. Het is een wettelijk toegestaan en relatief duurzaam product dat in Nederland wordt gerecycled en vaak wordt gebruikt voor verharding van wegen en paden. Op Marker Wadden is eenmalig in 2016 een partij aangevoerd die in 2017/2018 is gebruikt. Maar door de vervuiling met plastic en ander afval vinden we het in deze vorm ongeschikt voor verharding van paden. Gaandeweg de aanleg van de paden op Marker Wadden hebben we besloten geen menggranulaat meer te gebruiken. Vanaf 2018/2019 hebben de laatste paden dan ook een verharding met schelpen gekregen. Natuurmonumenten heeft inmiddels landelijk beleid rond het gebruik van menggranulaat aangepast en besloten bij nieuwe verhardingen van paden alleen nog menggranulaat te gebruiken met een maximale vervuiling van 0,1% in plaats van de toegestane 1%. Dat is dus 90% schoner dan de wet toestaat.