Stagiaire Nienke vertelt over haar natuurinclusieve stageopdracht in het Bergerbos

Ik ben geboren en getogen in een familie die een biologische akkerbouwbedrijf in de Greffelkamp heeft, waar ik mogelijk de opvolger voor ben. Hierdoor ben ik de afgelopen jaren steeds meer interesse gaan tonen in de teelt van biologische gewassen. Ook viel het mij op dat de natuur in de landbouw een steeds belangrijker rol begint te spelen en dat het ook steeds meer kan gaan bijdragen aan het verdienmodel van een agrarisch bedrijf. Voor mijn eindstage was ik dan ook op zoek naar een bedrijf waar ik veel over de teelt van biologische landbouw kon leren en zo kwam ik terecht bij Natuurmonumenten Achterhoek en de biologische akkers rondom het Bergherbos. Mijn stage begon in februari en eindigde eind juni.

Creatieve stageopdracht: bedenk een strokenteeltsysteem om de gele mosterdzaden te beschermen

Coördinator Natuurbeheer van het Bergherbos Erwin Grob wilde zelf gele mosterd gaan telen voor zaadvermeerdering, zodat de gele mosterd voor het opvolgende jaar niet meer aangekocht hoefde te worden. Gele mosterdzaden zijn namelijk best duur. Gele mosterd wordt o.a. gebruikt als groenbemester. Groenbemesters zijn planten die na de oogst van het hoofdgewas worden ingezaaid en gedurende de hele winter op het land staan om te voorkomen dat de voedingsstoffen uit de bodem spoelen en in het milieu terecht komen. De afgelopen jaren is er meerdere keren geprobeerd om gele mosterd te telen, maar helaas zonder succes. Elke keer net voor de bloei, vestigden zich er larven van het koolwitje in die binnen enkele dagen de hele oogst opaten.

Thuis verbouwen wij onze gewassen volgens het strokenteeltsysteem. Simpel gezegd houdt dit in dat we verschillende gewassen naast elkaar telen in stroken. Met als doel het voorkomen van ziektes en plagen en het creëren van meer biodiversiteit. Mijn stageopdracht was om een strokenteeltsysteem te bedenken om de gele mosterdzaden te beschermen. Het idee achter dit strokenteeltsysteem is dat als er koolwitje in het gewas komt, de verspreiding ervan wordt beperkt door de tussenliggende stroken.

Ook viel het mij op dat de natuur in de landbouw een steeds belangrijker rol begint te spelen

Proberen en ontdekken 

Na enig onderzoek hebben we gekozen voor een strokenteelt van gele mosterd met haver. Er is voor haver gekozen, omdat er op het perceel ook behoorlijk veel kweek (onkruid) stond. Het voordeel van haver is dat het na het zaaien snel de grond bedekt waardoor er minder licht op de bodem terecht komt en daardoor de ontwikkeling van onkruiden remt. Het ingewikkelde aan een strokenteeltsysteem is dat er met veel aspecten rekening gehouden moet worden. Zo heeft iedere machine een eigen werkbreedte, daarnaast heeft elk gewas een eigen zaai- en oogstdatum. Het ene gewas heeft mogelijk mechanische onkruidbestrijding nodig. Het gewas moet geoogst kunnen worden zonder dat er over het andere gewas gereden wordt. Tot slot moet dit alles wel efficiënt en werkbaar zijn. Uiteindelijk hebben we gekozen om de stroken 18 meter breed te maken om zowel de verspreiding tegen te gaan en er makkelijk met de machines door te kunnen en alsnog biodiversiteit te behouden. 

 

En nou is de vraag: was het een succes? Gedurende het groeiseizoen hebben we lange tijd geen koolwitje aangetroffen en waren we positief verrast. Daarentegen leek niets minder waar en zagen we tijdens de bloei ineens kale plekken in het veld ontstaan. Bij nadere inspectie troffen we toch enkele larven van het koolwitje aan. Naarmate de dagen vorderden zagen we dat de verspreiding slechts beperkt bleef en de plaag uiteindelijk verdween. 

Had de strokenteelt dan toch geholpen? Dat is lastig te zeggen. Wat wel gezegd kan worden is dat ten opzichte van andere jaren alsnog een aanzienlijk deel bespaard is gebleven. De aankomende jaren zal er zeker nog het een en ander ontwikkeld moeten worden en dat zal eigenlijk in een agrarische sector ook altijd wel blijven. Daarnaast heb je ieder jaar weer te maken met onvoorspelbare (weers-)omstandigheden, die het teeltseizoen voor een groot deel beïnvloeden. Ondanks zijn we met de kennis van dit jaar in ieder geval een stapje dichterbij het succes. 

Wat is natuurinclusief boeren?

Natuurinclusieve landbouw is een manier van boeren waarbij gewerkt wordt binnen de grenzen van de natuur. Boeren waardoor de biodiversiteit, de rijkdom aan planten en dieren, toeneemt. En de boer moet natuurlijk financieel goed rondkomen. Natuurinclusieve landbouw is kort gezegd; een manier van boeren waar ook de natuur baat bij heeft, waarbij gewerkt wordt binnen de grenzen van de natuur. Boeren waardoor de biodiversiteit, de rijkdom aan planten en dieren toeneemt. Concreet betekent dit minder intensief gebruik van mest en krachtvoer; gewasbeschermingsmiddelen gaan helemaal of grotendeels in de ban. Er is aandacht voor een gezond bodemleven met genoeg bodemdiertjes zoals regenwormen, kevers, pissebedden en miljoenpoten, plus schimmels en bacteriën. Een gezonde bodem is een noodzakelijke basis. Een boer die natuurinclusief werkt heeft respect voor het landschap van de streek en probeert dit ook te verfraaien.

Samen met boeren aan de slag: Van pachter naar partner

Schouder aan schouder wil Natuurmonumenten met boeren samenwerken aan een platteland dat gevarieerder en natuurlijker is. In onze eigen natuurgebieden en ook daar buiten laten boeren op allerlei plekken al zien dat het goed mogelijk is om in hun bedrijfsvoering meer rekening te houden met natuur en landschap. 

Boswachters in gesprek met boeren. Over de graanopbrengst van dit jaar, landschapsonderhoud en de begrazing van kruidenrijke graslanden. Dat is voor de boswachters bij Natuurmonumenten in de Achterhoek dagelijkse kost. Ook nu. Juist nu. Want zo’n 40 % van de oppervlakte in onze natuurgebieden wordt verzorgd door boeren. Bekijk hier de voorbeelden van natuurinclusieve landbouw in de Achterhoek