Natuurherstel in Natura 2000-gebied het Noordal

Dat komt onder meer doordat er te veel stikstof in de bodem zit. De bodem is daardoor extra verrijkt met voedingsstoffen. Dat klinkt positief, maar is het niet. Want veel planten die hier van oudsher voorkomen, houden juist van een voedselarme bodem. Zij verdwijnen als er te veel voedingsstoffen zijn, waardoor de variatie in planten en dieren kleiner wordt. 

Een verdwenen soort is vaak een teken dat er iets helemaal mis is. In de natuur hangt alles met elkaar samen. Planten, dieren én mensen zijn onderdeel van hetzelfde ecosysteem. Gaat het slecht met de natuur, dan staat onze eigen leefomgeving onder druk: schone lucht, schoon water, een gezonde vruchtbare bodem en een mooi landschap.

Onderzoek

Natuurmonumenten heeft in Noorbeek onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor herstel van kalkgrasland. Vaak is de verrijking van de bodem zo groot, dat herstel niet meer lukt. Maar gelukkig zijn er ook kansrijke locaties. Deze plekken hebben vroeger soms dienstgedaan als landbouwgrond, maar zijn al meer dan 25 jaar natuur. Ze hebben allemaal last van vermesting: door hun geschiedenis, de neerslag van stikstof uit de lucht, instroming van hoger gelegen bemeste gebieden, of verkeer en industrie. Ook de versnippering van natuurgebieden is voor veel soorten een probleem. 

Afschrapen

De komende tijd schrapen we op die kansrijke locaties de bodem zo’n 15 tot 35 cm af. Een deel blijft open om pionierplanten een kans te geven. Dat zijn planten die graag groeien op plekken waar nog geen andere begroeiing staat. Op een ander deel brengen we maaisel uit Altenbroek aan, een soortgelijk gebied net over de Belgische grens. 

Groot succes

In Altenbroek is 10 geleden op een vergelijkbare manier ingegrepen en het project is een groot succes. In Noorbeek schrapen we nu aan de kant van de grens de bodem af. Daardoor kunnen soorten die zich in Altenbroek hebben gevestigd, zich nu in Nederland verder verspreiden. We rekenen erop dat we na verloop van tijd ook in Noorbeek de typische kalkgraslandsoorten kunnen bewonderen. 

Wanneer? 

In juni 2025 zijn de werkzaamheden gestart. Wanneer welk gebied aan de beurt is, wordt bepaald door de ecoloog: die houdt de verschillende natuurgebieden nauw in de gaten, zodat bijzondere planten en dieren goed beschermd blijven. 

Voordelen

Tegelijkertijd heeft het afschrapen van de bodem op kalkrijke plekken ook voordelen voor de waterhuishouding. Losse kalk krijgt bij droogte namelijk geen dikke, harde korst, zoals löss, maar blijft poreus. Door het wegschrapen van de löss komt juist die poreuze kalk aan de oppervlakte. Daardoor houdt de bodem weer beter water vast. Zodra het kalkgrasland hersteld is, houden zowel de bodem als de begroeiing het water weer goed vast. Maar dan mooier en soortenrijker.

Extra maatregelen

Bovendien treffen we extra maatregelen voor het water. Op de delen waar we niet gaan afschrapen en met vee blijven grazen, brengen we het aantal dieren met de helft terug. Daardoor wordt de begroeiing op die plekken ruiger, waardoor ook meer water wordt vastgehouden. Op strategische plekken schrapen we de bodem juist niet af. En hier en daar maken we een dijkje, zodat water de kans krijgt om in de bodem te zakken. 

De Noor komt steeds dieper in het gebied te liggen. Er is vaker wateroverlast én er treedt verdroging op. Ook in de Noorbeemden, een natuurgebied langs de Noor met kalktufbronnen, natte hooilanden en bijzondere natte bossen. Samen met Waterschap Limburg, gemeente Eijsden-Margraten, Provincie Limburg, LLTB en Rademacher / De Vries werken we daarom aan herstel van het watersysteem. 

Zo zijn enkele zijbeekjes van de Noor minder diep gemaakt. De waterhuishouding is nu beter in balans en er is meer ruimte ontstaan voor soorten als diknerfmos, bittere veldkers en een bijzondere schietmot.

Lees meer over een toekomstbestendig watersysteem voor het Noordal.
 

Door het uitdunnen krijgen andere bomen meer ruimte om te groeien, waardoor er op den duur meer dikke bomen staan. En juist die zijn interessant voor het vliegend hert.

Daarnaast hebben we op een aantal plekken inhammen in de bosrand gemaakt. Hier zijn broedstoven geplaatst: stapeltjes eikenstammen met houtsnippers. Als de stammetjes gaan rotten, kunnen de larven van het vliegend hert in het hout uitgroeien tot volwassen kever. Zo breiden we het leefgebied van het vliegend hert uit. 

In de Horstergrub hebben we bovendien acacia weggehaald. Ook dit is een soort die van nature niet hier voorkomt. Acacia is zo sterk en dominant, dat de plant inheemse soorten in het eiken-haagbeukenbos verdringt. Door de acacia weg te halen, krijgen inheemse planten en dieren meer kansen.