Nachtelijk onderzoek naar bosbewonende vleermuizen op de Veluwe
Vleermuizen hebben iets mysterieus. Velen kennen vleermuizen wel, maar weten weinig van deze fascinerende zoogdieren die geruisloos in de nacht rondvliegen en jagen. Dat geldt in het bijzonder voor de bosbewonende vleermuissoorten. Welke vleermuissoorten komen voor in de Veluwse bosgebieden? In welke aantallen? En hoe gebruiken ze het Veluwse landschap? De antwoorden op deze vragen kunnen ons helpen om de vleermuizen in de Veluwse bossen effectiever te beschermen. Hoog tijd dus voor nader onderzoek.
Specialistisch vleermuisonderzoek
Natuurmonumenten heeft Jasja Dekker Dierecologie en Regelink Ecologie en Landschap gevraagd om vleermuisonderzoek te doen in de natuurgebieden Planken Wambuis, Wolfheze, Voorstonden en Leuvenumse Bossen. Ellen ter Stege, Boswachter Ecologie bij Natuurmonumenten: “Er is vooraf een ronde gemaakt met de onderzoekers om de locaties ter plekke te bekijken. Daar is per locatie gekeken naar wat een geschikte leefomgeving voor vleermuizen is op basis van bosstructuur en leeftijd. Wij hebben voornamelijk oude eikenbossen, beuken-eikenbossen en beukenbossen geselecteerd, maar als controle worden ook enkele naaldbossen bemonsterd.”
Holle bomen en losse stukken schors
In Nederland leven 18 verschillende soorten vleermuizen. Sommige soorten zijn zeldzaam, anderen (redelijk) algemeen. Bomen zijn belangrijke verblijfplaatsen voor vleermuizen, zowel in de zomer als in de winter. Allerlei holtes kunnen aantrekkelijk zijn voor vleermuizen, zoals verlaten spechtenholen of holen die door rotting bij een afgebroken tak ontstaan zijn. Om als goed vleermuisverblijf te dienen moet zo'n gat dan wel naar boven uitgerot zijn, zodat de vleermuizen boven de opening kunnen hangen. Maar zelfs losse stukken schors zijn een geschikte verblijfplaats. Wist je dat je een vleermuisboom soms kunt herkennen aan een spoor van urine dat uit de holte langs de boomstam naar beneden loopt en aan de uitwerpselen op de grond?
Een vleermuisboom kun je soms herkennen aan een spoor van urine dat uit de holte langs de boomstam naar beneden loopt.
Nachtelijk veldonderzoek
Sinds begin juni hangen er speciale hightech luisterkastjes in de Veluwse bossen die de ultrasone geluiden van de vleermuizen automatisch registreren. Zodra de verblijfplaatsen bekend zijn en de vleermuizen ’s avonds laat uitvliegen, worden de individuele vleermuizen gevangen, onderzocht, gezenderd en op de voet gevolgd. Bij vangsten van zeldzamere vleermuissoorten voeren de onderzoekers aanvullend onderzoek uit door het complete landschapsgebruik in beeld te brengen. Denk aan de vliegroutes, vaste rust- en verblijfplaatsen en het foerageergebied van de vleermuizen.
Extra onderzoek voor zeldzamere vleermuissoorten
Over bosbewonende vleermuizen is nog maar weinig bekend, terwijl het in het algemeen gaat om zeldzamere soorten zoals de baardvleermuis, Brandts vleermuis, Bechsteins vleermuis, bosvleermuis en mopsvleermuis. “Door het uitvoeren van dit onderzoek krijgen we meer duidelijkheid over de aanwezige vleermuissoorten, verblijfplaatsen en foerageergebieden op de Veluwe. Natuurmonumenten streeft naar bossen met zo veel mogelijk leven en variatie. Om een geschikt leefgebied voor bosbewonende vleermuizen in stand te houden weten we al dat een voldoende aanbod aan bomen met holtes noodzakelijk is. Maar we willen ook graag weten welke specifieke eisen de betreffende vleermuissoorten stellen aan hun verblijfplaatsen en foerageergebieden en welke invloed ons natuurbeheer heeft op het voorkomen van deze soorten. Er is grote behoefte aan betrouwbare onderzoeksinformatie als basis voor vleermuisvriendelijk bosbeheer”, vertelt Ellen ter Stege.
Bescherming van vleermuizen
Het onderzoek naar boombewonende vleermuizen op de Veluwe wordt in 2021 uitgevoerd en gefinancierd door de provincie Gelderland. De Veluwe is een Natura2000-gebied en hoort daarmee bij het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden waar de provincie verantwoordelijk is voor het behouden, beschermen en versterken van de natuur. Alle in Nederland voorkomende vleermuizen zijn wettelijk strikt beschermd, zowel op basis van de Europese Habitatrichtlijn als in de Nederlandse Wet natuurbescherming (Wnb).
Woningnood onder vleermuizen
Wil je meehelpen om het netwerk van vleermuisverblijfplaatsen in stand te houden? Hang eens een vleermuiskast in je tuin. Vleermuizen zijn zeer nuttige bewoners van jouw tuin of erf omdat ze muggen vangen en opeten. Iedere vleermuis vangt per nacht ongeveer 300 vliegende insecten. Overdag zoeken ze een rustige en doorgaans warme verblijfplaats om te slapen. Hang de vleermuiskast daarom met de voorzijde naar het zonlicht, zuid of zuidwest. Alvast bedankt voor je hulp!
