Stop de watercrisis in Limburg

Water: de bouwsteen van onze natuur

Bijna al het water in de natuur van Limburg voldoet niet aan de Europese normen voor waterkwaliteit. Te veel meststoffen, bestrijdingsmiddelen en schadelijke lozingen vervuilen het water. Het water wordt ook te snel afgevoerd, waardoor we in tijden van droogte water tekort komen.

Dat is slecht voor planten en dieren, want water is de bouwsteen van onze natuur. Zeldzame planten verdwijnen, bomen kwijnen weg en waterdieren gaan dood door gebrek aan water.

Laat je stem horen

Als we nu in actie komen, kunnen we deze watercrisis oplossen. Provincie en waterschap zitten nu aan tafel met boeren, bedrijven en natuurbeheerders om plannen te maken voor ons water en onze natuur. Plannen over hoe jouw provincie er de komende decennia uit gaat zien. Deze plannen moeten op 1 juli 2023 klaar zijn. Roep daarom jouw provincie en waterschap op om te zorgen voor schoon en voldoende water in Limburg en teken de petitie!

Teken de petitie

Waterproblemen in Limburg

Limburg wordt geroemd om zijn prachtige landschappen, rivieren en beken, maar de waterkwaliteit in Limburg is slecht. Er komen teveel stoffen van de landbouw, de industrie en huishoudens in het water. De natuur in agrarische gebieden en in de Limburgse beekdalen gaat hierdoor achteruit. Ook vanuit andere landen komt vervuiling binnen via rivieren en beken.

De waterkwaliteit in de beken van het Heuvelland is belangrijk vanwege de ‘bergbeeksoorten’ als forel en zalm. Bij wateroverlast in het Heuvelland is keer op keer gebleken dat overstorten van het stedelijk water, zoals riool overstorten, tot vervuiling leidden.

De Limburgse natuur kampt daarnaast met verdroging, vooral op de zandgronden. Er wordt veel grondwater onttrokken voor drinkwater, industrie en landbouw. Ook de natuur komt daardoor steeds meer water tekort. In periodes met weinig regen vallen bronnen, beekjes, vennen en poelen droog en sterven bomen en struiken af. In natte periodes wordt water te snel afgevoerd naar grote rivieren en beken zoals de Maas en de Geul, wat overstromingen kan veroorzaken, zoals in 2021 in de Geul.

Geuldal

De watersnoodramp maakte duidelijk dat het roer om moet. Het klimaat verandert met meer kans op overstromingen en droogte. In het heuvelachtige Geuldal is er steeds vaker veel wateroverlast door zware regenbuien. Het omgekeerde komt ook voor: bij langdurige droogte is de voorraad water in de bodem onvoldoende en droog de vegetatie uit. Tijd om stil te staan bij de inrichting van ons huidige landschap.

Kempen~Broek

GrensPark Kempen~Broek, op de grens van Noord-Brabant, Limburg en België, is van oorsprong een nat gebied. Een laagte waarin grote en kleine beken door moerassen hun weg naar de Maas zochten. In de 19de en 20ste eeuw is hier grootschalig ontgonnen en zijn diepe waterlopen aangelegd om water uit het gebied af te voeren. Zo werd het gebied geschikt voor landbouw. Nu kampen de natuurgebieden in het GrensPark echter met een slechte waterkwaliteit en met watertekort in de droge maanden.

Maasvallei

Het is slecht gesteld met de waterkwaliteit van de Maas. Het gaat zowel om zichtbare vervuiling met bijvoorbeeld plastic en microplastics, als om onzichtbare vervuiling met PFAS, dioxines en andere vervuiling. Belgische, maar ook Nederlandse bedrijven, krijgen nog steeds met regelmaat een vergunning om vervuild water in de Maas te lozen. Ook de waterkwaliteit van de Maasplassen, die diep zijn en geen doorstroming hebben, is slecht.

Door het veranderende klimaat hebben we steeds vaker te maken met warme zomers met hoge temperaturen en een tekort aan water in de Maas, met de bijbehorende problematiek zoals vissterfte door een te hoge concentratie aan blauwalgen. De vele afvoersloten in het agrarische gebied, zorgen er voor dat te veel water meteen wordt afgevoerd en de natuur verder verdroogt.

Vervuiling en een tekort aan water zorgt er voor dat de inname van Maaswater voor de drinkwatervoorziening regelmatig wordt stopgezet. We zijn ons eigen drinkwater aan het vervuilen.

Oplossingen

Klimaatrobuust Geuldal

Natuurmonumenten maakt samen met een aantal partners het Geuldal klimaatrobuust. Door water op te vangen daar waar het valt en afstromend water te vertragen, gaan we verdroging en wateroverlast tegen en verbeteren daardoor ook de waterkwaliteit. Door het Geuldal in te richten als natuurlijke klimaatbuffer wordt de natuur onze bondgenoot in de strijd tegen overstromingen en droogte.

Overal in het Nederlandse landschap liggen drainagesystemen die water versneld afvoeren. Natuurmonumenten verwijderde samen met ARK Natuurontwikkeling in het Geuldal oude drainagesystemen om de sponswerking van de bodem te herstellen. Een gezonde bodem kan regenwater vasthouden daar waar het valt en zo wateroverlast helpen voorkomen. En kan gefaseerd water afgeven in tijden van droogte.

Kempen~Broek

Door eerder aangelegde waterlopen te dempen, herstellen we hier het moeraskarakter. Op deze manier verbinden we in Kempen~Broek de natte gebieden Wijffelterbroek en Kettingdijk weer met het Belgische natuurgebied Smeetshof tot een grensoverschrijdend doorstroommoeras. Een grote natte laagte zonder beken, sloten of andere watergangen. Zo ontstaat hier een klimaatbuffer; een robuust beekdal met moerassen en broekbossen dat als een soort spons werkt door water lang vast te houden en weer los te laten als het nodig is.

Ook hebben we waterloop de Raam om het natuurgebied heen geleid om verdroging van het natuurgebied tegen te gaan en te voorkomen dat het beekwater met meststoffen en andere vervuiling in het natuurgebied terecht komt. We hopen dat het water in de toekomst weer schoon genoeg is en weer door het gebied kan stromen.

Maasvallei

We vinden het belangrijk dat de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) doelen voor waterkwaliteit worden gehaald. In de Maasvallei werken we mee aan KRW-projecten van Rijkswaterstaat en Waterschap Limburg. Het gaat om het aanleggen van nevengeulen, verwijderen van stortstenen oevers en aanbrengen van dood hout in de rivier. Zo ontstaat meer stroming en dynamiek in het gebied en zal de waterkwaliteit toenemen.

In het kort

We willen gezonder water. En water beter vasthouden voor droge perioden. Voor gezonde natuur in Limburg. Dat bereiken we alleen door ambitieuze plannen uit te voeren:

• Water langer vasthouden op de zandgronden en in de beekdalen
• Grondwater aanvullen, beter beschermen en beter verdelen
• Inrichting van klimaatbuffers zoals Kempen~Broek en het Geuldal
• Beken meer laten meanderen
• Beter belonen van natuurvriendelijke boeren
• Verminderen van meststoffen en pesticiden in het water