De Harrevelderschans in het Buurserzand
Aan de rand van het Buurserzand vind je een schans uit de Tachtigjarige Oorlog. In deze oorlog kwamen de Nederlanden in opstand tegen de katholieke Spaanse overheersers. De schans is aangelegd aan de toenmalige handelsweg naar Mūnster, de Buurserbeek. Veel handel uit Duitsland ging via deze waterweg naar de hanzesteden zoals Zutphen. Strategisch was het dus een belangrijke plek. Naast de Bommelas, de Buurserbeek en het Buursermeertje ademt ook dit deel van het Buurserzand één en al historie.
- Haaksbergen, Parkeerplaats Ronde Bultenweg
Toon op kaart
Harrevelderschans, maar niet in Harreveld
In de loop der tijd kreeg de schans veel verschillende namen zoals Warvelderschans, Statenschans en de Tilly-schans. Vernoemd naar de veldheer Tilly, die een slag leverde net over de grens. Dat het Harrevelderschans is geworden, komt waarschijnlijk door een foute vermelding op een landkaart. Harreveld is immers een dorp dat bijna 30 kilometer verderop ligt. Waarschijnlijk konden de Fransen de naam niet goed uitspreken en werd de Haxbergsche Schanse de Harrevelderschans.
Vreedzaam verloop
Uit de Tachtigjarige Oorlog zijn er geen meldingen van echte oorlogshandelingen en gevechten bij de schans. Mogelijk omdat Haaksbergen geen vestingstad was. In deze oorlog draaide het vooral om het innemen en verdedigen van vestingen, zoals bijvoorbeeld Groenlo. De laatste "oorlogshandelingen" vonden plaats tijdens de Open Monumentendag van 2009, toen leden van de Grolsche Compagnie de slag om de Harrevelder Schans naspeelden, deze vond plaats in september 1672.
De Grolsche Compagnie speelt de Slag om de Harrevelder Schans na.
Musketkogels en munten
Bij bodemonderzoek vond men musketkogels, oude munten van landvoogd Albrecht van Oostenrijk en zijn vrouw Isabella en dakpanresten. In de Eerste Wereldoorlog hielden ze er schietoefeningen en in de Tweede Wereldoorlog, plaatsten Duitsers er luchtafweergeschut. Eeuwen later had de schans dus nog steeds een militaire functie.
Bijzonder vorm van het Bastion
De grondvorm van de Harrevelderschans is vierkant. Het is een eenvoudige schans met op elke hoek een halfbastion. Deze bastions waren uitbouwen om te voorkomen dat vijandige soldaten bij een aanval dekking konden zoeken tegen de wal van de schans. De Harrevelderschans is één van de weinige oude vestingwerken in Nederland die vier hoeken telt, bestaande uit zogeheten halfbastions.
Herstel ‘natuurlijke’ schans
In 1976 herstelden we de schans. De gracht diepte men uit en op de binnenplaats verwijderde men bomen om de vorm beter in beeld te kunnen brengen. Net als in de andere delen van het Buurserzand vinden reeën, vossen en andere bos- en heidedieren hier een plek. Lang de Buurserbeek treffen we nu bijzondere libellen zoals de beekrombout aan. Door het grote aantal wilgen voelen ook grijze zandbijen zich thuis. Deze soort is afhankelijk van de stuifmeel en nectar van de wilg. In het voorjaar warmen ze zich massaal op in het zonnetje. Je kunt het mooi zien aan de mini-gaatjes in de zandwallen en op de zandpaden.
Slenteren over de schans
Vanaf Parkeerplaats Ronde Bulten aan de Buurserstraat in het Buurserzand lopen enkele routes langs de oude schans. Je kunt de routes van het wandelnetwerk-bord volgen met de kleuren:
- paars (7,4 km)
- rood (3,0 km)
- oranje (10,7 km)
