Boekweit keert terug op Mantingerveld
Tot diep in de 19e eeuw was boekweit één van de belangrijkste gewassen van Nederland. Vooral aan de oostkant van het land stonden de akkers er vol mee. De opkomst van de aardappel verdreef de boekweitcultuur, maar het gewas is bezig aan een revival. Daarnaast is boekweit heel goed voor de biodiversiteit. 25 Agrariërs in Drenthe en Groningen werken samen met Peter Brul van adviesbureau Agro Eco Advisors aan die terugkeer. De resultaten zijn meer dan hoopgevend.
“De mensen in het gebied vinden het prachtig. Boekweit bloeit heel lang en boven een akker zoemt het aan alle kanten. Het gewas is namelijk heel insectenrijk, dus goed voor de biodiversiteit en landschappelijk is het echt een plaatje”, vertelt Ger Horsting. Hij heeft, onder andere op land dat hij pacht van Natuurmonumenten, met zijn zeven collega’s van de Biokring (een groep samenwerkende agrariërs rond het Mantingerveld) net het eerste jaar ‘boekweit-initiatief’’ erop zitten. Dat is één van de projecten uit het Drentse programma Boer Burger Natuur Drenthe, waarin agrariërs zoeken naar impulsen voor natuurinclusieve landbouw.
Peter Brul en Ger Horsting
Het boekweit initiatief
Voedsel van het volk
Peter Brul heeft al meer ervaring met boekweit. Hij zag hoe het gewas in onder meer Polen, Hongarije en China nog volop bloeide. “In grote delen van Oost-Europa is boekweit nog steeds het voedsel van het volk. Bij ons was dat vroeger ook zo, toen was het de basis voor een soort pap”. In Rusland, Oekraïne en Polen wordt de hele korrel gegeten, welke meestal eerst even in de pan geroosterd wordt en daarna kort gekookt. Nederland importeert behoorlijke hoeveelheden boekweitgrutten, ofwel gepelde boekweit. Onder meer natuurwinkels verkopen boekweitproducten, waaronder de hele korrel, honing, koekjes, pasta en bakmeel. Boekweitmeel is vaak dé smaakmaker in een pannenkoekenmix. “Dat is dus ons voordeel: er is een markt.”
Geen pelmolens
Maar uitdagingen genoeg, merkte Brul toen hij vijf jaar geleden begon met experimenteren in Groningen. “Vroeger ging boekweit naar pelmolens. Elk dorp op het zand had er wel één, maar daarvan zijn er welgeteld nul overgebleven. De eerste jaren moest ik voor het pellen uitwijken naar Polen. Sinds vorig jaar heeft een bedrijf in Noord-Holland gelukkig weer een pelmolen. De korrels gaan van daaruit naar natuurvoedingswinkels en de grutten naar producenten van meelproducten, de schillen van de boekweitvrucht, ofwel de doppen, zijn onder meer geschikt voor gezondheidskussens en yogamatten.”
Goed voor de biodiversiteit
Horsting is enthousiast over het eerste Drentse boekweitjaar. “Het is een heel makkelijk gewas om te telen. Je zaait het in mei en oogst het in augustus. Groot voordeel is dat het sneller groeit dan onkruid. Daarvan heb je dus meestal weinig last. En boekweit bloeit snel én lang. Dat is heel positief voor de biodiversiteit. Dit gewas past dus perfect bij natuurinclusieve landbouw.”
Geen bestrijdingsmiddelen
Die conclusie trekt ook Marike van der Paauw van Natuurmonumenten. “Boekweit is een zeer insectenrijk gewas. Groot voordeel is ook dat bestrijdingsmiddelen en bemesting niet nodig zijn. Boekweit doet het heel goed op schrale grond. Natuurmonumenten ziet goede kansen voor dit gewas. Wij volgen daarom dit initiatief met grote belangstelling en zijn enthousiast over de inzet van onze pachters.”
Goede prijs
Of de zandgronden van Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant op termijn weer vol staan met boekweit moet de komende jaren blijken. “Een goede opbrengst voor de agrariërs is cruciaal: het saldo moet goed zijn”, weet Brul. “Daarom moeten we de teelt optimaliseren. Dit jaar was vanwege de droge periodes lastig, maar we zien allemaal de mogelijkheden. We hebben nu honderd hectare boekweit. Onze doelstelling is om elk jaar voor een verdubbeling te gaan.”
Samen met boeren aan de slag
Natuurmonumenten maakt zich samen met vele boeren hard voor meer biodiversiteit op het platteland. Natuur en biodiversiteit op het platteland gaan prima samen. De oplossing zit in het natuurvriendelijk produceren en consumeren van voedsel. Dit verhaal is hier een treffend voorbeeld van. Kijk hier voor meer voorbeelden hoe natuur en landbouw samengaan.
