Gedeputeerde staten van de provincie Gelderland willen de bescherming van oude bosgroeiplaatsen schrappen. Deze hotspots van biodiversiteit zijn juist buiten het Gelders NatuurNetwerk (GNN) de laatste refugia van de inheemse biodiversiteit: met een onvervangbare bodem die in vele eeuwen is opgebouwd, met daarop aangepast flora en fauna.
Ingezonden

Verspreid in het landschap van de Achterhoek liggen her en der oude stukjes bos, oude houtwallen en singels. Ze stonden al op de eerst kadastrale kaarten uit begin 1800 en bestaan nog steeds uit bos. Je herkent ze hier in de buurt eigenlijk wel makkelijk. Vaak staan er nog bijzondere planten als Bosanemoon, Dalkruid, Salomonszegel, Bosviooltje. Er staan nog echt autochtoon inheemse bomen en struiken, met een zaadbank van veel soorten in nog onaangeroerde, niet verdichte, bodem, met schimmels en overig bodemleven dat erin thuishoort.
Het zijn ook de refugia voor echte bosvogels, voor marterachtigen en vleermuizen. Dat zijn zwaar beschermde soorten (via Omgevingswet, Vogelrichtlijn) waarvan rust- en verblijfplaatsen foerageergebied strak beschermd zijn. Het zijn hotspots van de biodiversiteit. Dat was ook de reden om de 2000 hectare oude bosgroeiplaatsen buiten het Gelders natuurnetwerk toch een extra provinciale bescherming te geven. Bovendien zijn ook de cultuurhistorische en landschappelijke waarden bijzonder hoog. Ze geven een stukje geschiedenis weer. Ze helpen bij de oriëntatie in ruimte en tijd en vormen mede de identiteit van de streek. Vanwege de bijzondere waarde is de bescherming nu zo geregeld dat alleen wanneer er grote maatschappelijke belangen in het geding zijn en alternatieven ontbreken, zo’n stukje bos mag worden gekapt en gerooid. Compenseren van bos van meer dan 200 jaar is ook eigenlijk niet mogelijk.
Toch zijn Gedeputeerde Staten van plan om de bescherming van Oude Bosgroeiplaatsen buiten het Gelders Natuurnetwerk te schrappen. Als reden wordt in eufemistische termen aangevoerd dat ervaringen van gemeenten erop wijzen “dat de bescherming die de Omgevingsverordening Gelderland aan oude bosgroeiplaatsen biedt, complicerend kan zijn voor gewenste ruimtelijke ontwikkelingen. In andere woorden de huidige bescherming werkt.
De zorgplicht uit de Omgevingswet moet het verdwijnen van lokale populaties van wilde planten en insecten voorkomen. Oude bosgroeiplaatsen zijn vaak het laatste refugium voor wilde planten. Aantasting van een oude bosgroeiplaats betekent niet zelden ook het einde van een lokale populatie. Sommige bosvogels worden beschermd via de Vogelrichtlijn, die verplicht tot het beschermen van de leefgebieden met ruimtelijk instrumentarium, binnen èn buiten de speciale beschermingszones Artikel 3 lid 2b). Daaronder vallen o.a. Middelste bonte specht, Zwarte specht, Rode wouw en Wespendief. Voor een goede staat van instandhouding telt elk territorium mee, ook buiten N2000 gebieden.
Via de Europese natuurherstelverordening hebben we afgesproken om populaties van planten en dieren in stand te houden, ook door de achteruitgang van de oppervlakte bos te stoppen. In 2030 moet die minimaal gelijk zijn aan die in 2024. Het beschermen van wat we nog hebben is dan de eerste stap.
Waarom liggen die oude bosgroeiplaatsen dan niet allemaal in het GNN? Zult u zich afvragen. Die kent toch ook een stevige bescherming? Dat is een terechte vraag. Bij het begrenzen van de EHS destijds zijn provincies verschillend omgegaan met het bepalen van de grenzen. Sommige provincies hebben gewoon alle bestaande natuur als EHS begrensd, zoals Drenthe en Brabant. Gelderland is daar selectiever mee omgesprongen. Daardoor is 11000 ha bos en natuur buiten de EHS komen liggen, waaronder 2000 ha oude boslocaties. Die liggen nu dus buiten het GNN. Het, mede door de inspanningen van Bert Maes, groeiend bewustzijn van de bijzondere waarden van oude bosgroeiplaatsen, heeft ertoe geleid dat uw Staten nog maar 2 jaar geleden alsnog extra bescherming hebben gegeven aan die oude bosgroeiplaatsen.
In 2022 is het Aanvalsplan Landschap opgestart dat als doel heeft om overal te komen tot 10% groene dooradering van het landschap door landschapselementen aan te leggen: ons coulisselandschap wordt daarmee versterkt. De provincie Gelderland is partner van dit project. Het ligt natuurlijk zeer voor de hand om de schaarse oude bosgroeiplaatsen te integreren in de te versterken groene dooradering. Vanuit het genetisch reservoir dat daar nog aanwezig is, kunnen de geïsoleerde groeiplaatsen en leefgebieden weer met elkaar verbonden worden. Provinciale Staten stemden 2 weken geleden nog vóór een extra investering in versterking van het landschap en de biodiversiteit. Dan gaat u toch nu de bescherming van de waardevolste delen nu niet schrappen?
Dick van Hoffen,
namens de Vereniging Bomenbelang Bronckhorst.
Bijlagen:
1. Aanvalsplan landschap:
2. Rode lijst Nederlandse broedvogels:
3. Vogelrichtlijn
4. Natuurherstelverordening:
5. Natuur en milieu Gelderland – kaart van Gelderland met oude bosgroei plaatsen