Zonnebadende reptielen in natuurgebied Planken Wambuis

Rond maart beginnen de slangen te ontwaken uit hun winterslaap. De adder vaak als eerste, daarna de ringslang en de gladde slang wordt meestal pas rond mei actief. Ook de zandhagedis en de hazelworm doen aan een winterslaap en ontwaken rond april.

Reptielen op ‘warme’ wandel- en fietspaden

Slangen en hagedissen zijn net als andere reptielen koudbloedig. Dit betekent dat ze zelf geen lichaamswarmte kunnen produceren. De dieren regelen hun temperatuur door op zoek te gaan naar warme of juist koelere plekken. Daarom liggen slangen en hagedissen wel eens te zonnebaden op zandpaadjes en verharde fietspaden. Of ze steken toevallig net over als jij over het fietspad fietst. En als je even met je ogen knippert, zou je zo’n diertje zomaar kunnen aanzien voor een takje. Altijd even opletten dus als je iets op een pad ziet liggen.

Ontdek de reptielen van Planken Wambuis

Reptielen leven afwisselend in open bossen en heide. De Veluwse (half)open terreinen met een zanderige bodem vormen een ideaal leefgebied om even in de zon op te warmen en vervolgens weer de beschutte omgeving op te zoeken. Stel, je wandelt of fiets ergens in natuurgebied Planken Wambuis en je ziet een reptiel. Welke reptielen zou je dan kunnen tegenkomen?

Adder

De adder is de enige giftige, wilde slang in Nederland. Je herkent de adder aan het zigzagpatroon op de rug. De pupil van de adder heeft de vorm van een spleet, terwijl de twee andere Nederlandse slangen een ronde pupil hebben. Voor mensen is een beet zeer pijnlijk, maar gelukkig zelden dodelijk. Wanneer de adder door trillingen een mens voelt aankomen, kiest de adder snel het hazenpad.

Gladde slang

De gladde slang is in Nederland het zeldzaamst. Zie je een gevlekt of gestreept patroon, loopt er een donkere streep door het oog en is de pupil rond? Dan heb je te maken met een gladde slang. De gladde slang verstopt zich graag onder bladeren of ander plantenmateriaal.

 

Hazelworm

Het lijkt misschien een slang, maar het is een pootloze hagedis. De hazelworm heeft geen gespleten tong, de kop is niet afgescheiden van de romp en de ogen hebben oogleden waarmee ze kunnen knipperen. Volwassen hazelwormen kunnen 30 tot 45 cm lang worden en zijn glanzend bruin, soms met een donkere lengtestreep.

Zandhagedis

De zandhagedis is een robuust gebouwde hagedis, waarvan vooral de mannetjes in het voorjaar en in de zomer opvallen door de groene kleur, terwijl de vrouwtjes bruin blijven. Je moet wel snel zijn met het nemen van een foto, want voor je het weet is de zandhagedis weer in een (heide)struik verdwenen.

Levendbarende hagedis

De levendbarende hagedis is een kleine, bruinige hagedis met een relatief lange staart en lengte strepen over het lichaam. De vrije kleine soort kan een totale lengte bereiken van maximaal 18 centimeter, maar de meeste exemplaren blijven echter aanzienlijk kleiner. In de zomer heb je meer kans om vrouwtjes aan te treffen. Levendbarende hagedissen leggen namelijk geen eitjes, maar brengen hun jongen levend ter wereld. De eitjes ontwikkelen zich in het moederlichaam. Omdat de eitjes warmte nodig hebben voor hun ontwikkeling, zonnen de drachtige vrouwtjes zoveel als ze kunnen.



Wist je dat de staart van de levendbarende hagedis kan afbreken, als de hagedis bij de lange staart wordt gegrepen? De afgebroken staart blijft nog een tijdje wild kronkelen, zodat vijanden zich op de staart concentreren en de hagedis kan ontsnappen. Na een tijd groeit de staart weer aan.

Levendbarend of eierleggend

In Nederland zijn de adder, gladde slang, levendbarende hagedis en hazelworm levendbarend. De zandhagedis legt wel eitjes. De vrouwtjes leggen hun eieren in het zand, die vervolgens worden uitgebroed door zonnewarmte.

Verspreidingsonderzoek reptielen

Op verschillende plekken in natuurgebied Planken Wambuis heeft Natuurmonumenten overwinteringsplekken gemaakt voor de reptielen, zoals takkenhopen, opgestapeld kreupelhout en compost. Zo helpen we de reptielen om zich volledig thuis te voelen in de natuur. Ook houdt Natuurmonumenten de verspreiding van verschillende soorten in het gebied bij. Daar kunnen we overigens wel wat hulp bij gebruiken.

Help mee en geef je waarneming door

Zie jij een slang of een hagedis in natuurgebied Planken Wambuis? Geef je waarneming door via www.waarneming.nl of www.telmee.nl Zo’n waarneming is waardevolle informatie voor de boswachters. Blijf vooral op de paden en betreed alleen gebieden die toegankelijk zijn. Laat een reptiel rustig liggen en houd voldoende afstand zodat je het dier niet verstoort. Alvast bedankt voor je hulp!