Waddenmozaïek - ontdek de bodem van de Waddenzee
Onderzoekers van het NIOZ en de RUG gaan in vijf jaar het geheim van de Waddenzee ontrafelen.
Zeebodemmonsters
Sander Holthuijsen(NIOZ) vertelt: “Er zijn inmiddels al 1.400 monsters van de zeebodem genomen. We hebben nu een beeld van al het bodemleven dat groter is dan 1 mm. Je hebt het dan over wormen, schelpdieren, wieren, garnalen en andere kreeftachtigen.” De onderzoekers bieden hulp aan Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten die met deze informatie een beter natuurbeheer in de Waddenzee willen uitvoeren. Het project wordt medegefinancierd door het Waddenfonds en de drie waddenprovincies Groningen, Friesland en Noord-Holland. In het najaar van 2019 starten de andere experimenten.
Monsters Waddenmozaïek
Bijzondere vondst
Holthuijsen is bijzonder trots op de vondst van het weerboompje (Sertularia sp). “We weten dat daar vroeger op gevist is.” Het dier heeft de vorm van een klein dennenboompje. Het werd als decoratie gedroogd of in een flesje met water als barometer gebruikt. Vormde zich belletjes rondom het 'boompje' in de fles dan was er slecht weer op komst. “We wisten dat deze poliep nog in beperkte mate voorkwam in de Waddenzee, ik ben dan ook heel blij dat we hem meerdere keren hebben gevonden”.
Zeecypres, Sertularia cupressina
Onderwaternatuur
De monsters brengen de huidige stand van de onderwaternatuur in kaart. Dit is een cruciale eerste stap voor vier experimenten in en op de zeebodem: het testen van de het sluiten van gebieden voor bodemberoering, het aanbrengen van harde structuren, zoals stenen en kiezels, het laten groeien van schelpdierbanken, zoals mosselen en oesters, het herstel van zeegrasvelden, het volledig met rust laten van de bodem en testen welke effecten dat heeft. De uitkomsten van deze experimenten moeten uitsluitsel geven welke beheersmaatregelen kunnen bijdragen aan het beschermen en waar nodig herstellen van een rijke Waddenzee
Witte buisjesspons
Harde structuren
Het aanbrengen van grote zwerfkeien, grind of schelpen zorgt ervoor dat er een harde ondergrond beschikbaar is op de anders zandige wadbodem. Tjisse van der Heide (NIOZ): “De stevige ondergrond vormt een aanhechtingplek voor bijvoorbeeld algen, anemonen, zakpijpen en oesters, die op hun beurt voor allerlei vissoorten aantrekken die deze gebieden kunnen gebruiken als schuil-, broed- en foerageerplaats.”
Schelpdierbanken
In de Waddenzee vormen ook schelpdierbanken van mossels en oesters een belangrijke schakel in de voedselketen. Mossels zijn bijvoorbeeld voedsel voor vogels. Mosselbanken vormen, net als stenen en schelpen, een harde ondergrond waar veel soorten van afhankelijk zijn. De eerste weken van hun leven leven mossel- en oesterlarfjes los zwemmend in het water. Daarna zoeken ze een vaste plek op de wadbodem. Dat is lastig omdat ze een stabiele ondergrond nodig hebben en ook kwetsbaar zijn voor rovers zoals krabben en garnalen. Om de jonge mosseltjes en oesters over die eerste drempel heen te helpen heeft Van der Heide verschillende vormen en materialen tot zijn beschikking waaronder biologisch afbreekbare ‘kratjes’ waarin de schelpdierlarven kunnen wegkruipen.
Waddenmozaiek, werk op zee
Zeegras
Het zeegras verdween uit de Nederlandse Waddenzee na de afsluiting van de Afsluitdijk, die tegelijkertijd plaatsvond met de uitbraak van een zeegrasziekte en de vervuiling van de Waddenzee in het tweede deel van de twintigste eeuw. Dit leidde tot een enorm verlies aan paaiplaatsen voor vissen en schuilplaats voor onderwaterleven. Het onderzoek naar de herintroductie van zeegras op het droogvallende wad is al langere tijd aan de gang. De onderzoekers binnen Wadden mozaïek richten hun pijlen nu voor het eerst op de herstelmogelijkheden voor ondergedoken zeegrasvelden die vroeger zo’n 150 km2 besloegen.
RV Navicula, onderzoekschip van het NIOZ
Duurzaam beschermen
Het eens zo rijke waddensysteem, waarin grote dieren zoals roggen en dolfijnen leefden, baart natuurliefhebbers zorgen. De Waddenzee is internationaal erkent als werelderfgoed vanwege de hoge ecologische waarde, maar de natuur staat onder druk. Vissers melden sterk wisselende visstanden en op Griend mislukken in sommige jaren bijna alle broedsels vanwege te weinig vis voor de jongen. Het onduidelijk hoe dit ecosysteem op een duurzame wijze kan worden beschermd. Waddenmozaïek maakt in vier jaar inzichtelijk hoe natuurbeschermers, natuurbeheerders en ook diegenen die gebruik maken van de rijke bronnen van de Waddenzee, hun beheer kunnen verbeteren om Werelderfgoed Waddenzee tot bloei te laten komen.
Meer lezen over dit onderzoek: https://www.waddenmozaiek.nl/
