Samen werken aan natuur én veiligheid; reactie op plannen Defensie

Natuurmonumenten heeft begrip voor de wens van Defensie om oefenmogelijkheden uit te breiden. Tegelijkertijd wijzen we op de grote opgaven voor natuur, klimaat en biodiversiteit – opgaven waarin ook Defensie een belangrijke rol kan spelen.

Natuur en Defensie: bondgenoten in het landschap

Veel defensieterreinen kennen een hoge biodiversiteit, dus de twee kunnen elkaar versterken, wanneer Defensie kiest voor nieuwe locaties buiten bestaande natuurgebieden. In het ontwerp-NPRD blijven koppelkansen helaas nog te veel onderbelicht. Met de vele ruimteclaims vanuit Defensie, woningbouw, landbouw en energie, is het cruciaal dat natuur niet de restpost wordt in het ruimtelijk domein.

Zorgen over impact op kwetsbare natuur

We hebben zorgen over de impact van de plannen op kwetsbare natuurgebieden, zoals op en rond de Veluwe, de Weerterheide, en de Waddenzee. Uitbreiding van defensieactiviteiten kan leiden tot extra stikstofuitstoot, verstoring van dieren en vernietiging van habitats, en een toename van natuurbrandrisico’s. Ook vragen we aandacht voor de gevolgen voor het Natuurnetwerk Nederland (NNN), dat onvoldoende is meegenomen in de huidige plannen.

Een concreet voorbeeld waar de natuur ernstig onder druk staat, is de geplande uitbreiding van het militair oefenterrein Weerterheide. Deze uitbreiding raakt direct het Natura 2000-gebied Weerter- en Budelerbergen & Ringselven en bedreigt cruciale ecologische verbindingen, waaronder het ecoduct naar het Weerterbos. Opvallend is dat Defensie in haar plannen delen van de uitbreidingslocaties presenteert als zijnde buiten het Natura 2000-gebied, terwijl deze gebieden er feitelijk wél binnen vallen. Hierdoor worden de effecten op kwetsbare soorten en habitats — zoals de nachtzwaluw en vochtige heide — systematisch onderschat. Daarnaast zijn risico’s van uitbreiding van defensieactiviteiten op natuur onvoldoende meegewogen. Dit druist in tegen de doelstellingen van Natura 2000 en ondermijnt de ecologische samenhang van het gebied.

Wij roepen Defensie op om:

• met concrete plannen te komen voor stikstofreductie of -compensatie;
• beter in kaart te brengen wat de cumulatieve effecten zijn van alle ruimtelijke claims op natuur;
• met betere plannen te komen om natuurbranden te voorkomen;
• en natuurcompensatie zorgvuldig te onderbouwen.

Meedenken aan oplossingen

We vragen Defensie om Natuurmonumenten en andere terreinbeherende organisaties actief te betrekken bij de verdere uitwerking van het NPRD – zowel landelijk als op locatie. Het is namelijk niet óf natuur óf veiligheid. Met onze kennis van natuur, ervaring in gebiedsontwikkeling en aanwezigheid in alle provincies kunnen wij samen met Defensie bouwen aan een toekomst waarin Nederland zowel leefbaar, veilig als natuurrijk is.

Wet op defensiegereedheid

Zo’n zelfde oproep doet Natuurmonumenten samen met Vogelbescherming Nederland, LandschappenNL en de Natuur en Milieufederaties rondom de wet op de defensiegereedheid. Dat is de wet die bepaalt dat Defensie minder rekening hoeft te houden met onderzoeken en vergunningverlening wanneer ze snel moeten klaarstaan bij oorlogsdreiging. De gezamenlijke natuurorganisaties geven aan dat in de wensen van Defensie kan worden voorzien en er tegelijkertijd gewerkt kan worden aan robuustere natuur. Dan moet bij de locatiekeuzes en de uitvoering van activiteiten actief nagedacht worden over hoe de functies van defensie en natuur- en erfgoedbescherming het beste gecombineerd kunnen worden. Vooral op het gebied van zorgvuldigheid, waarborgen voor compensatie bij onvermijdbare schade en consistentie zien wij nog noodzaak tot verbetering in de Wet op defensiegereedheid. Dit betekent dat kwetsbare natuurgebieden, plant- en diersoorten en beschermd erfgoed zoveel mogelijk worden ontzien. Daarnaast moeten we rekening houden met de veiligheid van bezoekers van de natuurterreinen.

Lees hier de hele zienswijze van Natuurmonumenten op het NPRD en bekijk ook de consultatiereactie Wet op de defensiegereedheid. De verwachting is dat Defensie dit najaar met een reactie komt op beide inbrengen.