Teleurstellend: weer geen doorbraak voor natuurherstel

Terwijl de stikstofcrisis voortduurt en de biodiversiteit verder achteruitgaat, blijven structurele keuzes uit. Natuurmonumenten noemt dit niet alleen teleurstellend maar vindt het ronduit onverantwoord. De begroting voor 2026 laat opnieuw zien dat natuurherstel geen prioriteit heeft voor dit demissionaire kabinet. 

De koning noemde in de Troonrede dat het belangrijk is om van het stikstofslot af te komen. Maar dat ook aan toekomstige voedselzekerheid moet worden gedacht. Natuurherstel is hierbij essentieel: want zonder gezonde natuur, met insecten die gewassen bestuiven, komt voedselzekerheid in het gedrang. Duurzame landbouw kan niet zonder gezonde natuur bestaan. 

Nederland nóg niet van het slot

De schade van niets doen is enorm: natuurverlies, vervuiling en de stikstofcrisis kosten Nederland jaarlijks 46 miljard euro. Daartegenover staat dat elke euro die we investeren in natuur, volgens het CBS het zesvoudige oplevert. Investeren in natuur is dus niet alleen noodzakelijk, maar ook economisch verstandig.

In januari 2025 is er een Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel ingesteld, met als doel zowel de economie (vergunningverlening) van het slot te krijgen en de natuur te herstellen. Maar ondanks een Startpakket én een Vervolgpakket met de naam ‘’Nederland van het Slot’’ gaat ons land niet van het slot – en de natuur wordt niet hersteld. Dat is des te schrijnender want er liggen kant en klare adviezen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), die aangeven hoe natuurherstel wél kan.

Terwijl: er liggen plannen klaar voor natuurherstel

Het PBL noemt zonering rondom kwetsbare natuurgebieden de motor van een effectief stikstofpakket. Toch bevat het Vervolgpakket geen verdere uitwerking hiervan. Er worden vooral voorzichtige maatregelen genomen, terwijl de keuzes die écht effect sorteren opnieuw worden uitgesteld. Alles ligt al op tafel: adviezen, plannen, juridische kaders. Het komt nu aan om de wil om die uit te voeren. Ook de afronding van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) – cruciaal voor robuuste natuur – blijft achter. Terwijl 40% van de natuurwinst tot 2027 behaald kan worden door natuur beter met elkaar te verbinden, dreigt afronding 13 jaar langer te duren dan afgesproken. Ook schoon en voldoende water is van levensbelang voor natuur en mens, maar is onderbelicht in de begroting. Zonder aangescherpt beleid halen we de doelen van de Kaderrichtlijn Water niet, waardoor de natuur blijft worstelen met verdroging en vervuild water en onze drinkwaterbronnen steeds meer onder druk komen te staan. 

Natuurmonumenten roept het volgende kabinet op om eindelijk door te pakken.

De natuur herstellen kán. En het levert ons veel op: een land met gezonde natuur, boeren die weer kunnen ondernemen, bouwers die huizen kunnen bouwen, en een economie die niet vastloopt maar juist floreert. Een toekomstbestendig Nederland, waar water, bodem én biodiversiteit sturend zijn, waar natuur en landbouw in balans zijn, en waar mensen kunnen wonen, werken en recreëren in een mooi landschap. Het is daarom aan een nieuw kabinet om de natuur te herstellen en de economie van het slot te halen. Dit kan door met de bestaande adviezen in de hand en een nieuw Transitiefonds met voldoende budget te kiezen voor een juridisch houdbare, integrale aanpak voor stikstof, water en klimaat.